Η αντίδραση του Γερμανού καγκελαρίου Σόλτς και η δραστηριοποίηση του Προέδρου Μακρόν επιβεβαιώνει ότι η Ευρώπη υποχρεώνεται να προσαρμοσθεί στη νέα πραγματικότητα που δημιουργείται διεθνώς.
Η νέα διοίκηση στις ΗΠΑ επιμένει στη σταθερή απαίτηση, ανεξαρτήτως Προέδρου, να αναδιοργανώσει τις σχέσεις με τον ευρωπαϊκό χώρο. Η Ουάσιγκτον συνεχίζει να ενδιαφέρεται για την παγκόσμια κυριαρχία των ΗΠΑ και αγωνιά για τον κινεζικό ανταγωνισμό.
Η Ευρώπη προκλήθηκε από τον αντιπρόεδρο των ΗΠΑ στη Σύνοδο του Μονάχου, επειδή ο αμερικανικός λαός με την ψήφο του επέλεξε έναν Πρόεδρο, ο οποίος τα επόμενα δύο χρόνια (μέχρι τις ενδιάμεσες εκλογές) πολιτικά παντοδύναμος, θα ασχοληθεί με τα εσωτερικά προβλήματα, αλλά και τον διεθνή ρόλο της χώρας, που καθοδηγεί εξελίξεις στη διεθνή πολιτική, στα οικονομικά, στις νέες τεχνολογίες και στις εφαρμογές των νέων συστημάτων, που διαμορφώνουν τα νέα δεδομένα.
Η Ουάσιγκτον δεν αδιαφορεί για την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Ενδιαφέρεται πρωτίστως να κυριαρχούν οι ΗΠΑ με όρους ελεύθερης οικονομίας και όχι με μονοπωλιακούς όρους που μέχρι την ουκρανική κρίση όριζαν Ρωσία και Γερμανία. Επίσης οι ΗΠΑ ως υπερδύναμη, μία μεταξύ τριών, επιθυμούν να κανοναρχούν και στην Άπω Ανατολή.
Άσκηση του ΝΑΤΟ
Την ώρα που εξελίσσεται η πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση Ε.Ε. – ΗΠΑ η Ελλάδα φιλοξένησε σημαντικότατη ΝΑΤΟϊκή άσκηση.
Ο σχεδιασμός στο στρατηγείο των Βρυξελλών πραγματοποιείται με συμμετοχή των αντιπροσωπειών όλων των συμμάχων. Η Ελλάδα ως οικοδεσπότης γνωρίζει πολύ καλά ότι η αμυντική στρατηγική προσβλέπει αποκλειστικά σε αξιολόγηση της συνεργασίας όλων των συμμαχικών ενόπλων δυνάμεων σε κατάσταση πολέμου.
Το πεδίο που εξελίσσεται το σενάριο αποτελεί ενοποιημένο ΝΑΤΟϊκό χώρο. Οι επιχειρήσεις και οι κοινές δράσεις εφοδιασμού, υγειονομικής υποστήριξης, έρευνας – διάσωσης έχουν συζητηθεί στον κοινό προγραμματισμό με όλες τις λεπτομέρειες και επίσης έχουν αντιμετωπισθεί οποιεσδήποτε επιχειρησιακές διαφοροποιήσεις, έχει εγκριθεί ο χώρος της άσκησης, καθώς επίσης και ο οικοδεσπότης της.
Ό,τι προκαλεί διάσπαση του σεναρίου δεν μπορεί να αποτελεί νίκη ή ήττα κάθε παραξενιάς, όμως αναμφισβήτητα αποτελεί σοβαρό ρήγμα και ήττα του κοινού βορειοατλαντικού αμυντικού δόγματος.
Τα ελληνοτουρκικά «κουράζουν»
Η διελκυστίνδα Αγκύρας – Αθηνών που αποδυναμώνει το συμμαχικό αμυντικό δόγμα κουράζει, όχι μόνο επειδή δύο σύμμαχοι με τη συμπεριφορά τους θίγουν την απαίτηση επιχειρησιακής συνοχής και αποτελεσματικότητας, αλλά επειδή και οι υπόλοιποι σύμμαχοι κοιτούν «ο ένας προς την Ανατολή και ο άλλος προς τη Δύση».
Οι ασκήσεις των συμμαχικών ενόπλων δυνάμεων δεν καταργούν διεθνείς συμφωνίες ούτε παραβιάζουν κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών – μελών, όμως στην κρίση, εικονική για τις ανάγκες της άσκησης, όλα υπάγονται στο κοινό γεωστρατηγικό συμφέρον της συμμαχίας.
Ακόμα και ο απόλυτος σεβασμός του status quo ante, αν επικρατήσει για περιοχές που συγκρούονται εθνικά συμφέροντα σε καιρό ειρήνης, παραμερίζεται επειδή στην εξέλιξη των επιχειρήσεων φαντάζει αδιανόητο κάποιος σύμμαχος να απαιτεί εξαίρεση ΝΑΤΟϊκού εδάφους από την εξέλιξη των επιχειρήσεων ή κάποιος άλλος να απαιτεί κατά την εξέλιξη του σεναρίου, που πραγματοποιείται κάτω από τις 15.000 πόδια, υποβολή σχεδίου πτήσεων από έναν μόνο σύμμαχο, ή διαφοροποίηση σε SAR αντίθετα σε όσα αποφασίζονται στο κεντρικό στρατηγείο και τις περιφερειακές διοικήσεις των επιχειρήσεων.
Επισημαίνεται ευστόχως από πολλές πλευρές η διεθνής ανάγκη να διατηρηθεί ψυχραιμία και να συνεχισθεί ο διάλογος, παρ’ όλες τις ακρότητες και την οξύτητα που σημειώνεται πολύ συχνά τον τελευταίο καιρό.
Η Αθήνα και η Άγκυρα οφείλουν επίσης να διατηρήσουν ενεργή τη Συμφωνία των Αθηνών χωρίς να πτοούνται από τις κραυγές των εσωτερικών ακρότατων πολέμιων της προσπάθειάς τους, απορρίπτοντας επίσης την καθοδήγηση συνομιλητών που αντιστρατεύονται την ευρωατλαντική γεωστρατηγική.
Οι παραλληλισμοί διεθνών κρίσεων, που βασίζονται σε γενικεύσεις, πιθανώς να έχουν κάποιο ενδιαφέρον για την ακαδημαϊκή έρευνα των διεθνών σχέσεων, της ψυχολογίας των λαών και των ηγετών, της διαμόρφωσης ψυχογραφήματος αυταρχικών και ακραίων πολιτικών ηγετών. Ευτυχώς ακόμη και στη δυσκολότερη, οριακή στιγμή των προκλήσεων η διπλωματία συνεχίζει να αξιοποιεί όλα τα μέσα που της διατίθενται για να ξεπερασθούν ρεβανσισμοί, στερεότυπα και κυρίως να αποφευχθεί μία παγκόσμια σύρραξη.
Η ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική
Ό,τι συμβαίνει στις Βρυξέλλες αφορά όλους μας. Δυστυχώς για μεγάλο χρονικό διάστημα η Ε.Ε. ασχολείται με διεθνή θέματα ως υπερευρωπαϊκή ΜΚΟ (Μη Κυβερνητική Οργάνωση).
Με εξασφαλισμένη την εθελούσια πολιτική επιλογή της αμερικανικής αμυντικής κηδεμονίας η Ε.Ε. δεν φρόντισε ούτε την παραγωγή των αμυντικών της συστημάτων και την κοινή ευρωπαϊκή διεκδίκηση των αγορών.
Γαλλικά οπλικά συστήματα ανταγωνίζονται ευρωπαϊκά κονσόρτσια, γερμανικά αμυντικά συγκροτήματα στέκονται απέναντι σε ιταλικά, ισπανικά, σουηδικά κ.λπ., με αποτέλεσμα Αμερικανοί, Ρώσοι και Κινέζοι, με γενναία κρατική υποστήριξη, να εκτοπίζουν τους Ευρωπαίους από τις διεθνείς αγορές και τις αγορές των αμυντικών συστημάτων.
Ο Πρόεδρος Τραμπ με την ισχύ των ψηφοφόρων του, επιλέγοντας λεκτικό πρωτόγνωρο για τους κύκλους της ευρωπαϊκής διπλωματίας, θέτει ωμά στο τραπέζι των αμερικανο-ευρωπαϊκών συζητήσεων την απαίτηση των ΗΠΑ, που επί πενήντα περίπου χρόνια, άλλοτε επιφυλακτικά και άλλοτε με επιθετικό λόγο, απασχολεί την οικονομική, εμπορική, πολιτική και στρατηγική σχέση ΗΠΑ – Ε.Ε.
Πολύ πριν φθάσει ο κόσμος στη σημερινή κατάσταση πολλές φορές ακούσαμε σε διεθνείς διασκέψεις και από δημόσιο βήμα τις ΗΠΑ να επισημαίνουν στους συνομιλητές ότι η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ συμμάχων, εταίρων και φίλων αποτελεί μία σημαντική προϋπόθεση προόδου και εξυπηρέτησης των διεθνών σχέσεων, αλλά πάντοτε υπό την πραγματική και αναγκαία συνθήκη αποδοχής ότι οι ΗΠΑ τεχνολογικά και οικονομικά κατορθώνουν να προηγούνται ακολουθούμενες από μία ασθμαίνουσα παγκόσμια κοινότητα, στην οποία συμμετέχουν φίλοι και ανταγωνιστές.
Αμερικανική κυριαρχία
Πιστέψαμε ότι τον 21ο αιώνα άλλαζαν οι συσχετισμοί υπέρ των περισσοτέρων, όμως ο τρόπος που αντιδρά κάθε πλευρά στις αμερικανικές τοποθετήσεις επιβεβαιώνει ότι μπορεί περισσότεροι δρώντες να προσέρχονται στην αρένα των μεγάλων ανταγωνισμών, αλλά οι ΗΠΑ παραμένουν, παρά τον εικαζόμενο εκσυγχρονισμό των διεθνών συσχετισμών, ο ισχυρός στρατηγικός, τεχνολογικός, διατραπεζικός πόλος.
Η Ουάσιγκτον δεν δείχνει πολιτική και γεωστρατηγική διάθεση να υποχωρήσει από την κυρίαρχη θέση της. Αποφασίζει να προκαλέσει χωρίς διακρίσεις κάθε ανταγωνιστή. Ξεκίνησε από τη γειτονιά της (Καναδά, Μεξικό).
Στη συνέχεια, σε συνάντηση με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου, δημόσια υποστηρίχθηκε η θέση των ΗΠΑ για το Παλαιστινιακό.
Στην τηλεφωνική επικοινωνία ο Πρόεδρος Τραμπ μετέφερε στον Πρόεδρο Πούτιν τις απόψεις του για τη διμερή τους σχέση και τη δυνατότητα επίλυσης του Ουκρανικού.
Απέναντι στην Ε.Ε. αξιοποίησε τη συμμετοχή του αντιπροέδρου του στη Σύνοδο του Μονάχου για να μεταφέρει το σαφέστατο μήνυμά του. Επίσης απευθυνόμενος προς τις αραβικές χώρες ξεκαθάρισε τη θέση του για την επίλυση του Παλαιστινιακού και εκκρεμοτήτων στη Μέση Ανατολή υπογραμμίζοντας ότι η οικονομική και αμυντική συμμετοχή των Αράβων αποτελούν συνολική αλλά και ξεχωριστή κρατική τους υποχρέωση για να βελτιωθούν οι σχέσεις με το Ισραήλ και να διερευνηθούν προοπτικές σχέσεων με το Ιράν.
Ευρωατλαντική συνεργασία
Διαχρονικά ΗΠΑ και Ευρώπη αναζητούν ένα νέο σημείο συνεργασίας και ισορροπίας που:
– Θα θεωρείται από τις ΗΠΑ θεμελιωμένο σε δικαιότερους όρους ισότητας και κατανομής των υποχρεώσεων, επειδή θα αφαιρεί οικονομικό βάρος από τις ΗΠΑ αυξάνοντας ταυτοχρόνως τους όρους ειλικρινέστερης και στενότερης συνεργασίας για προώθηση της ευρωατλαντικής στρατηγικής όπως την αντιλαμβάνεται η Ουάσιγκτον.
– Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ – Ε.Ε. θα πρέπει να εξελίσσεται στο πλαίσιο συναντίληψης για ελεύθερη αγορά και όχι στη μονοπωλιακή σχέση συμμάχων με ανταγωνιστές του δυτικού κόσμου σε οικονομικά και γεωστρατηγικά θέματα.
– Οι αγορές και η κοινωνία θα διατηρούν τη διαφορετικότητά τους παρέχοντας το δικαίωμα στις πλειοψηφίες να εκφράζονται χωρίς να στιγματίζονται από όσους διαφοροποιούνται από τα συνολικά ισχύοντα.
– Ο διαπολιτισμικός διάλογος δεν θα αποτελεί πανάκεια της προόδου του κόσμου, αλλά μία σημαντική και αξιοπρόσεκτη διάσταση της εξέλιξης της ανθρωπότητας.
– Η διαφοροποίηση της Ε.Ε. στα θέματα του κοινωνικού κράτους και της προστασίας των μειονοτήτων θα διαμορφώνει μία εξελικτική διεθνή πραγματικότητα στον μελλοντικό μας κόσμο, που κατά την αντίληψη των ΗΠΑ πάντοτε τίθενται υπό συζήτηση, είτε κυβερνούν οι Ρεπουμπλικανοί είτε οι Δημοκρατικοί.
– Ο χάρτης της Μέσης Ανατολής αλλάζει συνεχώς μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με συμμετοχή των ευρωπαϊκών δυνάμεων και των ΗΠΑ. Κατά συνέπεια πρέπει να διαμορφωθεί προσαρμοσμένος στις νέες πραγματικότητες, όπως ήδη σαφώς δηλώθηκε από την Ουάσιγκτον στη θητεία της Κοντολίζα Ράις.
Ο Πρόεδρος Τραμπ και στις δύο περιόδους διοίκησής του υπογραμμίζει ότι ο χάρτης σε όλο τον κόσμο διαμορφώνεται σύμφωνα με τις επιθυμίες του δημοκρατικά εκλεγμένου πανίσχυρου Αμερικανού ηγέτη.
Για να ισορροπήσει το διεθνές περιβάλλον οι συνομιλητές, συνασπισμένοι ή μεμονωμένοι, πρέπει να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη νέα πραγματικότητα που προβάλλεται από τις ΗΠΑ.
So far, so good.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης
Ουκρανία: Ουάσινγκτον και Μόσχα συζητούν μυστικά εδώ και τρεις μήνες
Εκλογές στη Γερμανία: Σοκ για τον Μερτς – Κάτω από το ψυχολογικό όριο του 30% το CDU
