Υποκλοπές: Σκάνδαλο με spyware στην Ιταλία – «Ουρές» και στην Ελλάδα

H ισραηλινή εταιρεία Paragon Solutions, της οποίας το στρατιωτικού επιπέδου κατασκοπευτικό λογισμικό φέρεται να χρησιμοποιήθηκε για τη στοχοποίηση 90 ατόμων, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων και μελών της κοινωνίας των πολιτών, σε περίσσότερες από 20 χώρες (μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) διέκοψε τη συνεργασία της με την Ιταλία, σύμφωνα με άτομο που γνωρίζει το θέμα.

Η απόφαση της Paragon να τερματίσει το συμβόλαιο με την Ιταλία έρχεται μετά τις αποκαλύψεις ότι ένας Ιταλός ερευνητής δημοσιογράφος και δύο ακτιβιστές που επικρίνουν τις σχέσεις της Ιταλίας με τη Λιβύη ήταν μεταξύ των ανθρώπων που φέρονται να είχαν στοχοποιηθεί με το κατασκοπευτικό λογισμικό. Και οι τρεις ασκούσαν κριτική στη δεξιά κυβέρνηση της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι. Άτομο που γνωρίζει το θέμα δήλωσε στον Guardian ότι η Ιταλία είχε παραβιάσει τους όρους της σύμβασης της Paragon με την κυβέρνηση, η οποία δεν επιτρέπει να στοχοποιούνται δημοσιογράφοι ή μέλη της κοινωνίας των πολιτών με το κατασκοπευτικό λογισμικό.

Όπως και το Pegasus, το spyware που κατασκευάζεται από τον ανταγωνιστικό όμιλο NSO Group, το κατασκοπευτικό λογισμικό της Paragon, που ονομάζεται Graphite, μπορεί να μολύνει ένα κινητό τηλέφωνο χωρίς να το γνωρίζει ο χρήστης. Στη συνέχεια δίνει στον χειριστή του spyware πλήρη έλεγχο και πρόσβαση σε μηνύματα και κρυπτογραφημένες συνομιλίες που αποστέλλονται μέσω εφαρμογών όπως το WhatsApp και το Signal. Η είδηση προκάλεσε σοκ στο ιταλικό κοινοβούλιο, με έναν βουλευτή να δηλώνει ότι, εάν επιβεβαιωθεί, η ιστορία αντιπροσωπεύει μια «απαράδεκτη παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και μια επίθεση στην ίδια τη δημοκρατία».

- Advertisement -

Η απόφαση της Paragon να καταγγείλει το συμβόλαιο έρχεται λιγότερο από μία εβδομάδα μετά την ανακοίνωση της WhatsApp ότι το spyware της Paragon είχε χρησιμοποιηθεί για τη στόχευση δεκάδων ατόμων. Όπως και άλλοι προμηθευτές spyware, η Paragon πωλεί το κυβερνοόπλο της σε κυβερνητικούς πελάτες που υποτίθεται ότι το χρησιμοποιούν για την πρόληψη του εγκλήματος. Παραμένει ασαφές ποιοι βρίσκονταν πίσω από τις υποτιθέμενες επιθέσεις.

Απαντώντας στους ισχυρισμούς περί εμπλοκής, το γραφείο της Μελόνι αρνήθηκε ότι οι εγχώριες υπηρεσίες πληροφοριών ή η κυβέρνηση βρίσκονταν πίσω από τις υποτιθέμενες κυβερνοεπιθέσεις εναντίον του δημοσιογράφου και των ακτιβιστών. Πηγή δήλωσε ότι η Paragon είχε «από περίσσεια προσοχής» αρχικά αναστείλει τη σύμβαση με την Ιταλία όταν εμφανίστηκε η πρώτη καταγγελία για πιθανή κατάχρηση του κατασκοπευτικού λογισμικού την περασμένη Παρασκευή. Η απόφαση για την πλήρη διακοπή της σύμβασης, είπε το άτομο, ελήφθη την Τετάρτη, αφού η Paragon διαπίστωσε ότι η Ιταλία είχε παραβιάσει τους όρους παροχής υπηρεσιών και το ηθικό πλαίσιο που είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο της σύμβασης.

Τα κόμματα της ιταλικής αντιπολίτευσης κάλεσαν την Μελόνι να απευθυνθεί επειγόντως στο κοινοβούλιο εν μέσω σκεπτικισμού σχετικά με τη δήλωση της κυβέρνησης, η οποία αποκάλυψε επίσης ότι είχε ενημερωθεί από το WhatsApp ότι ο αριθμός των Ιταλών που επλήγησαν «φαίνεται να είναι επτά». Ο Τζουζέπε Κόντε, ηγέτης του Κινήματος Πέντε Αστέρων (M5S), δήλωσε: «Κάτι δεν κολλάει. Το γεγονός ότι δημοσιογράφοι κατασκοπεύονται είναι από μόνο του πρωτοφανούς σοβαρότητας σε ένα δημοκρατικό σύστημα και αν μάλιστα μια εταιρεία λέει ότι έπρεπε να διακόψει τη σύμβαση για λόγους δεοντολογίας … αυτό είναι πολύ σοβαρό».

Η Μπάρμπαρα Φλορίντια, γερουσιαστής του M5S και πρόεδρος της εποπτικής επιτροπής του κρατικού ραδιοτηλεοπτικού φορέα Rai, δήλωσε ότι η υπόθεση «εγείρει ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας». «Εάν επιβεβαιωθεί, η ιστορία αυτή θα αποτελέσει απαράδεκτη παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και επίθεση στην ίδια τη δημοκρατία», πρόσθεσε. Ο Σάντρο Ρουότολο, ευρωβουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος, δήλωσε ότι «στη δήλωση που απέκλεισε την εμπλοκή της στην κατασκοπεία, η ιταλική κυβέρνηση δεν απάντησε στο πιο σημαντικό ερώτημα, δηλαδή αν η Ιταλία αγόρασε ή όχι υπηρεσίες από την Paragon Solutions. Εάν ναι, τι είδους υπηρεσίες και για ποιο λόγο;».

Ο Φραντσέσκο Καντσελάτο, αρχισυντάκτης της Fanpage, ενός αναγνωρισμένου ερευνητικού ειδησεογραφικού πρακτορείου, ήταν ο πρώτος που δήλωσε δημόσια την περασμένη Παρασκευή ότι ήταν ένας από τους 90 ανθρώπους που είχαν ειδοποιηθεί από το WhatsApp ότι το κινητό του τηλέφωνο είχε στοχοποιηθεί και πιθανότατα παραβιαστεί από το spyware. Η WhatsApp δήλωσε ότι τα 90 άτομα που πιθανώς είχαν εκτεθεί σε κίνδυνο είχαν προστεθεί σε ομαδικές συνομιλίες και τους είχαν αποσταλεί μολυσμένα PDF, τα οποία στη συνέχεια πιθανώς μόλυναν τα τηλέφωνά τους.

Η WhatsApp δήλωσε ότι όλες οι απόπειρες παραβίασης είχαν ανακαλυφθεί τον Δεκέμβριο, εν μέρει με τη βοήθεια του Citizen Lab στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, το οποίο παρακολουθεί τις ψηφιακές απειλές κατά της κοινωνίας των πολιτών. Αν και δεν είναι απολύτως σαφές γιατί ο Καντσελάτο μπορεί να είχε στοχοποιηθεί, πέρσι δημοσίευσε μια έρευνα υψηλού προφίλ που αποκάλυψε νεαρούς φασίστες στο κόμμα του Μελόνι. Τα άλλα δύο άτομα που μπήκαν στο στόχαστρο, ο Χουσάμ ελ Γκομάτι, ένας Λίβυος ακτιβιστής που ζει στη Σουηδία, και ο Λούκα Καζαρίνι, ο ιδρυτής της ΜΚΟ Mediterranea Saving Humans, υπήρξαν και οι δύο επικριτές της υποτιθέμενης συνενοχής της Ιταλίας στις κακοποιήσεις που υφίστανται οι μετανάστες στη Λιβύη.

Ενώ η κίνηση της Paragon είναι πιθανό να καθησυχάσει ορισμένες ανησυχίες, υπάρχουν ακόμη εκκρεμή ερωτήματα σχετικά με δεκάδες άλλες περιπτώσεις που ανακάλυψε το WhatsApp. Η Ιταλία δήλωσε ότι ενημερώθηκε από το WhatsApp ότι οι εν λόγω στόχοι ζουν σε χώρες σε ολόκληρη την Ευρώπη – και πιθανώς σε άλλες χώρες – συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου, της Ελλάδας, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Αυστρίας, της Κύπρου, της Τσεχίας, της Δανίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Σουηδίας.