Τα κράτη για την άμυνα και την ασφάλειά τους αποζητούν θόλους αεράμυνας. Οι θρησκείες συνάζουν τους πιστούς κάτω από θόλους. Ο κόσμος όλος θεωρείται παγκόσμιος θόλος για όλες τις δράσεις και δραστηριότητες που γενικευμένα ορίζονται ως παγκοσμιοποίηση.
Στο γεωστρατηγικό μας περιβάλλον οι τρεις υπερδυνάμεις και τα μικρότερα περιφερειακά σχήματα αναζητούν τον θόλο της νέας διεθνούς πραγματικότητας. Αρχιτεκτονικά, για να σταθεροποιηθεί κάθε θολωτό οικοδόμημα απαιτείται μία τελική σφήνα, το «κλειδί».
Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι δικαιούνται να συμβάλουν στην παγκόσμια ανοικοδόμηση και να συνεχίσουν κατ’ αποκλειστικότητα να θέτουν το κλειδί, «τη σφήνα», της παγκόσμιας ισορροπίας και σταθερότητας.
Οι ΗΠΑ προσκαλούν/προκαλούν όλους να προσέλθουν στη συζήτηση για το μέλλον του κόσμου προβάλλοντας την ημερήσια διάταξη που, ως η ισχυρότερη υπερδύναμη, θεωρεί ότι δεσμεύει όλους να την αποδεχθούν, παρά τις διαφορετικές τους απόψεις.
Όσοι συνομιλητές προσέρχονται στον διάλογο οφείλουν να συμπεριφερθούν ως ισότιμοι και πανέτοιμοι εταίροι, σύμμαχοι, αλλά και διεκδικητές της θέσης που τους ανήκει στο διεθνές θέατρο των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών, γεωστρατηγικών ανταγωνισμών.
Η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη διαθέτουν τα μέσα και τις δυνατότητες μίας μετωπικής συζήτησης/αντιπαράθεσης προς όφελος του συνόλου των Ευρωπαίων καθώς και της διεθνούς κοινότητας με τις ΗΠΑ;
Αναζητώντας τη νέα «τάξη»
Στις ημέρες μας συνεχίζεται να οικοδομείται η παγκόσμια ισορροπία, αλλά επειδή «το κυβερνάν εξαρτάται από τη δυνατότητα της πρόβλεψης των εξελίξεων» (στα γαλλικά: gouverner c’ est prévoir) οι ΗΠΑ, με την εκλογή του Προέδρου Τραμπ, φέρνουν επιτακτικά στο τραπέζι όχι τα σχέδια ανοικοδόμησης του κόσμου, αλλά το δικαίωμα να «κλειδώνουν», με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται, τη σταθερότητα στο διεθνές σύστημα.
Εμπορικοί και οικονομικοί πόλεμοι
Τον εμπορικό και οικονομικό πόλεμο ΗΠΑ-Ε.Ε. τον αντιμετωπίζουμε πολλές δεκαετίες. Την αντίθεση των ΗΠΑ στον τρόπο που πολιτεύεται η Ε.Ε. στην οικονομία, στα κοινωνικά θέματα, στην ευρωπαϊκή άμυνα τη γνωρίζουμε σε όλη της τη διάσταση ακόμη και μέσα στο ΝΑΤΟ.
Την επιθυμία των ΗΠΑ να μην παραμερίζονται από τις συνομιλίες χώρες που θεωρούνται από πολλούς ως υπερδυνάμεις, έστω και αν ουσιαστικά με αντικειμενικά κριτήρια κατατάσσονται μία κλίμακα χαμηλότερα από τις ΗΠΑ, την έχουμε διαπιστώσει.
Ενδεικτικά υπενθυμίζεται ότι στη Γενεύη, στο κτήριο του ΟΗΕ, στις συνομιλίες για τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας, ICFY (International Conference on Former Yugoslavia), στην εναρκτήρια συνάντηση δεν είχε κληθεί η Ρωσία. Οι ΗΠΑ απαίτησαν και πέτυχαν την ισότιμη συμμετοχή και της Μόσχας.
Οι απαιτήσεις του «αυτοκράτορα»
Ο Πρόεδρος Τραμπ με λεκτικό και ενέργειες, που ξεπερνούν κάθε προηγούμενη εμπειρία επικοινωνίας με συμμάχους, φίλους και ανταγωνιστές, απαιτεί να αναγνωρισθούν όσα διαχρονικά πρεσβεύουν οι ΗΠΑ και οραματίζονται στην Ουάσιγκτον για την παγκόσμια ειρήνη.
Οικοδομείται από τις ΗΠΑ ο παγκόσμιος θόλος ασφάλειας στηριζόμενος σε ίδιους πυλώνες, αλλά και στην αξιοπιστία όλων, στη συνέπεια των συμμάχων και φίλων. Το θέμα λοιπόν που ανακύπτει για το διεθνές γίγνεσθαι δεν επικεντρώνεται μόνο στη συμπεριφορά των ΗΠΑ, αλλά και στην ετοιμότητα της διεθνούς κοινότητας να αντιληφθεί ή, καλύτερα, να θυμηθεί τις αναζητήσεις των ΗΠΑ, είτε διοικούνται από Δημοκρατικούς είτε από Ρεπουμπλικάνους.
Το δάνειο που χορηγήθηκε από την Ουάσιγκτον στην Ουκρανία η διοίκηση Μπάιντεν προφανώς θεωρούσε ότι θα αποπληρωθεί σε βάθος χρόνου με έναν συνδυασμό πολιτικών, οικονομικών αποφάσεων, χορηγιών και ανθρωπιστικής/αναπτυξιακής βοήθειας. Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος επιλέγει διαφορετικό τρόπο, που σοκάρει τη διεθνή κοινότητα, η οποία όμως λησμονεί ότι πολλές φορές έχει απαιτήσει επιθετικά επιστροφές χρεωστούμενων. Υπενθυμίζεται η συμπεριφορά Ε.Ε. και συμμάχων έναντι της Ελλάδας στην περίοδο της διεθνούς οικονομικής κρίσης.
Η απαίτηση των ΗΠΑ έναντι της Ουκρανίας τίθεται με οριακή συμπεριφορά, αλλά συνεχίζει να αφήνει περιθώρια έστω και σκληρής διαπραγμάτευσης, πριν δεσμευθούν τα ουκρανικά περιουσιακά στοιχεία.
Ο Πρόεδρος Ζελένσκι δεν απορρίπτει την προτεινόμενη τιμή από τις ΗΠΑ, αλλά προσθέτει την απαίτηση να προστεθεί στον λογαριασμό και η ασφάλεια της χώρας του, που διαπιστωμένα δεν θα την υποδεχθούμε στο ΝΑΤΟ, παρά την εκφρασμένη ελεύθερη βούλησή της. Η Ε.Ε. με την εμπειρία που απέκτησε μετά τη διεθνή οικονομική κρίση, διαθέτοντας όλο τον πολιτικό, οικονομικό, αμυντικό σχεδιασμό της, οφείλει να δραστηριοποιηθεί δημιουργικά, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες γεωστρατηγικών και οικονομικών επιλογών.
Η Ουάσιγκτον άνοιξε όλη την τράπουλα του διεθνούς παιγνίου, και όχι του τζόγου που κάποιοι εσφαλμένα ισχυρίζονται. Οι κάρτες μοιράζονται σε φίλους, συμμάχους και ανταγωνιστές με τον τρόπο που επιλέγεται από τη νέα αμερικανική διοίκηση.
Τρέχουν οι Ευρωπαίοι
Το πλεονέκτημα απ’ ευθείας επικοινωνίας που κέρδισε ο Πρόεδρος Μακρόν παρέχεται και στον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών. Σίγουρα η ημερήσια διάταξη των δύο συναντήσεων διαφέρει. Κοινή υποχρέωση των Ευρωπαίων αξιωματούχων στις συναντήσεις τους στην Ουάσιγκτον αποτελεί η προβολή της ευρωπαϊκής πραγματικότητας, επειδή διασυνδέει τους εθνικούς τους στόχους με τα ενιαία συμφέροντα της Ε.Ε. και των κρατών-μελών δίπλα και όχι απέναντι στις ΗΠΑ, αναδεικνύοντας επίσης και την ισότιμη υποχρέωση των ΗΠΑ έναντι των ευρωατλαντικών συμμάχων.
Η απαιτητική προετοιμασία των διατλαντικών συναντήσεων υποχρεώνει μεταξύ άλλων όσους ευθύνονται για τους φακέλους των συνομιλιών να θυμηθούν ότι η Μόσχα καλεί την Ουάσιγκτον για επενδύσεις και αξιοποίηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που προσκάλεσε στο παρελθόν τη Γερμανία να αξιοποιήσει τα ενεργειακά πλεονεκτήματα που πρόσφερε η Μόσχα στο Βερολίνο.
Η Γερμανία αποδέχθηκε την πρόσκληση και, παρά τις συνεχείς ειδοποιήσεις της Ουάσιγκτον, προχώρησε σε δημιουργία ενεργειακού μονοπωλίου, του οποίου τις συνέπειες υφίσταται σήμερα και η γερμανική οικονομία. Το ερώτημα λοιπόν που οφείλουμε να επεξεργασθούμε, κυρίως ΗΠΑ και Ε.Ε., αφορά στις επιλογές οικονομικών συνεργασιών που προκρίνει η Ουάσιγκτον για να φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων Μόσχα και Κίεβο, στην επιδίωξη άμεσης διακοπής των εχθροπραξιών.
Όσο οι ΗΠΑ παραμένουν σταθερές στην υποστήριξη της ελεύθερης οικονομίας και του ανταγωνισμού, η αμφισβήτηση της επικαιρότητας δεν θίγει δομές του δυτικού πολιτικοοικονομικού και κοινωνικού συστήματος. Αν όμως από τη συμπεριφορά και τις κινήσεις των Αμερικανών πολιτικών αναδειχθούν μονοπωλιακές και αυταρχικές οικονομικές προτιμήσεις, με πλεονεκτήματα κατ’ επιλογήν για κάποιες κυβερνήσεις, προφανώς οι όροι των μελλοντικών συνεργασιών καθίστανται ακραίοι, δύσκαμπτοι και δυστυχώς «αδαμάντινης σκληρότητας», γεγονός εξαιρετικά επικίνδυνο για τη διεθνή πραγματικότητα.
Γεραπετρίτης στην «αυλή»
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών δεν θα εκπλαγεί κατά τις συνομιλίες από τον Αμερικανό ομόλογό του επειδή στον φάκελό του περιλαμβάνεται πλήρης ανάδειξη των αμερικανικών προσδοκιών, καθώς επίσης και των ελληνικών, όπως διαμορφώνονται διαχρονικά με τις ΗΠΑ και κυρίως όσων αναδείχθηκαν κατά την προηγούμενη Προεδρία Τραμπ.
Οι χειριστές των φακέλων, όπως και η ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, διαθέτουν το πλεονέκτημα προηγούμενης καλής γνώσης των ΗΠΑ, αλλά και των διοικήσεων Τραμπ, που στοχεύουν σε συγκεκριμένα θέματα και επιδιώξεις.
Προφανώς και δεν θα αναλωθεί ο χρόνος σε ατυχείς επιθυμίες παραμερισμού της Τουρκίας, τη στιγμή που η αμερικανική διοίκηση επιλέγει τη σκληρή διαπραγμάτευση με την Τουρκία, παρά την πολιτική και γεωστρατηγική σημασία που αποδίδεται στη γειτονική μας χώρα και μέλος του ΝΑΤΟ.
Η Ουάσιγκτον του Προέδρου Τραμπ όσο και του προκατόχου του αντιμετωπίζει με σκληρούς διαπραγματευτικούς όρους κάθε τουρκική επιθυμία εξ αιτίας του συστήματος S-400 και του προνομιακού καθεστώτος που εξασφαλίζει η Άγκυρα στα πυρηνικά εργοστάσια πλήρους ρωσικής ιδιοκτησίας σε ΝΑΤΟϊκό έδαφος.
Η συζήτηση, όπως ορίζεται με τις συνεχείς δημόσιες τοποθετήσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, θα αφορά στην αξιοπιστία του ΝΑΤΟ, λαμβάνοντας υπόψη τις τουρκικές αναθεωρητικές τάσεις έναντι όλων, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ, την ετοιμότητα της Ε.Ε. και των κρατώ-μελών να αντιληφθούν τη νέα διάσταση των διεθνών σχέσεων, αλλά και την ανάδειξη των κοινών στόχων ΗΠΑ-Ελλάδας, ΗΠΑ-Ε.Ε. και των συμμάχων, θέματα τα οποία η Ελλάδα επεξεργάζεται με συναντίληψη που ενδιαφέρει πολύ την Ουάσιγκτον επειδή αυτά αφορούν στην διεθνή και περιφερειακή ασφάλεια.
Το έργο που ανέλαβε να προωθήσει ο υπουργός των Εξωτερικών κ. Γ. Γεραπετρίτης χαρακτηρίζεται από πολυπλοκότητα που αναδεικνύει τη συνισταμένη των ελληνοαμερικανικών και ευρωπαϊκών σχέσεων. Ο γεωστρατηγικός ρόλος της Ελλάδος επιβεβαιώνεται όχι μόνο πολιτικά αλλά και με τη στρατηγική επιλογή ενισχυμένης παρουσίας αμερικανικών μονάδων στην Αλεξανδρούπολη, στην Αγχίαλο, στη Λάρισα, στην Κρήτη, ώστε να ξεπερασθεί κάθε πολιτική αναθεωρητισμού που καθημερινά δυναμιτίζει τα θεμέλια του ευρωατλαντικού γεωστρατηγικού και αμυντικού δόγματος. Οι ΗΠΑ εμπράκτως συνεχίζουν να θεωρούν ότι από την Αθήνα διέρχονται πολλές ευαίσθητες, κοινού ενδιαφέροντος, πολιτικές και γεωστρατηγικές συνεργασίες.
Θα ήταν μέγα σφάλμα αν βιαστικά επιλέγαμε να αναδείξουμε τη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδος-ΗΠΑ ως κέλευσμα σε υπακοή και όχι ως πρόσκληση σε συνέργειες.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
Οι ενιαίες αποφάσεις για τη «γραμμή» του ΠΑΣΟΚ και οι απαντήσεις Ανδρουλάκη σε Μητσοτάκη
