Σύμφωνα με τους στόχους της ΕΕ για την κυκλική οικονομία, ως το τέλος της χρονιάς πρέπει να οδηγούνται σε ανακύκλωση το 55% των αστικών αποβλήτων και το 65% των αποβλήτων συσκευασιών.
Τα δύο τρίτα των ευρωπαϊκών χωρών εκτιμάται ότι θα χάσουν τον έναν από τους δύο στόχους, ενώ δέκα χώρες – ανάμεσά τους και η Ελλάδα κινδυνεύουν να χάσουν και τους δύο. Όμως ενώ εδώ ακόμα παιδευόμαστε για να ανακυκλωσουμε τα πλαστικά μπουκάλια και τα τσίγκινα κουτάκια, η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί ερευνητικά προγράμματα για να δώσει δεύτερη ζωή σε χρησιμοποιημένα προϊόντα που είναι από δύσκολο ως αδύνατο να ανακυκλωθούν.
Τα Euronews παρουσιάζει τα πέντε πιο συνηθισμένα από αυτά, και τις μεθόδους που αναζητούν οι επιστήμονες για να τα ανακυκλώσουν με επιτυχία.
Οι οθόνες των smartphones
Περίπου το 75% των γυάλινων συσκευασιών της Ευρώπης ανακυκλώνεται κάθε χρόνο, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων λιώνει και μετατρέπεται σε νέες γυάλινες συσκευασίες.
Όμως το γυαλί που βρίσκεται σε σωλήνες (λυχνίες) ακτίνων Χ, οθόνες υγρών κρυστάλλων (LCD) και smartphone είναι πολύ δύσκολο να ανακυκλωθεί. Η αιτία είναι ότι ενισχύεται με χημικές ουσίες για να γίνει πιο ανθεκτικό, κι αυτό καθιστά δύσκολη την τήξη του από τους συμβατικούς κλιβάνους.
Ισπανοί επιστήμονες που συμμετέχουν στο ερευνητικό πρόγραμμα Everglass, που χρηματοδοτείται από την ΕΕ, προσπαθούν να τελειοποιήσουν ένα πρωτότυπο μηχάνημα ανακύκλωσης γυαλιού που χρησιμοποιεί λέιζερ. Σε αντίθεση με έναν κλίβανο, το λέιζερ μπορεί να ρυθμιστεί γρήγορα στη θερμοκρασία που απαιτείται για να λιώσει οποιοδήποτε είδος γυαλιού και ενδεχομένως ακόμη και να το μετασχηματίσει σε ένα νέο προϊόν.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι το νέο μηχάνημα θα μπορεί επίσης να ανακυκλώσει τα ιατρικά γυάλινα φιαλίδια που χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση των εμβολίων COVID-19 – που συνήθως πετιούνται.
Μαγνήτες από ανεμογεννήτριες και ηλεκτρικά πατίνια
Από την εφεύρεσή τους το 1984, η ζήτηση για τους μαγνήτες νεοδυμίου συνεχώς αυξάνεται. Παραμένουν οι ισχυρότεροι μαγνήτες στην αγορά και μπορούν πλέον να βρεθούν σε ανεμογεννήτριες, κινητήρες ηλεκτρικών αυτοκινήτων, ακόμη και σε ηλεκτρικά σκούτερ.
Ωστόσο, οι μαγνήτες κατασκευάζονται από αυτό που η ΕΕ αποκαλεί «κρίσιμες πρώτες ύλες». Υλικά που είναι σημαντικά για τη βιομηχανία αλλά προμηθεύονται από γεωπολιτικά επικίνδυνες περιοχές.
Οι πρώτες ύλες θα μπορούσαν να ανακυκλωθούν, αλλά δεν υπάρχει μέχρι στιγμής καμία λειτουργική βιομηχανική ή εμπορική διαδικασία γι’αυτό. Το πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, συμμετέχοντας στο διεθνές πρόγραμμα Ηarmony εξετάζει τρόπους ασφαλούς ανακύκλωσης του συγκεκριμένου τύπου μαγνήτη.
Αν οι έρευνες ευδοκιμήσουν, θα βοηθήσουν στη δημιουργία μιας μελλοντικής ευρωπαϊκής βιομηχανίας ανακύκλωσης μαγνητών.
Foodwaste για λίπασμα
Η ΕΕ παράγει πάνω από 59 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων τροφίμων κάθε χρόνο, που ισοδυναμεί περίπου με 132 κιλά ανά κάτοικο. Από αυτά, το 11% προκαλείται από τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τις υπηρεσίες εστίασης (HORECA).
Υπολογίζεται ότι το 99% των αποβλήτων HORECA καταλήγει σε χώρους υγειονομικής ταφής. Παρόλο που κάποια από αυτά μπορεί να γίνουν κομπόστ, σνήθως δεν έχουν αρκετά θρεπτικά συστατικά για να χρησιμοποιηθούν σε καλλιέργειες.
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Landfeed φιλοδοξεί να μετατρέψει τα απόβλητα από τα εστιατόρια σε βιολογικά λιπάσματα κατάλληλα για χρήση από γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
Αυτό είναι δύσκολο, επειδή κάθε παρτίδα αποβλήτων τροφίμων είναι διαφορετική και πολλές από τις τεχνολογίες για την επεξεργασία των αποβλήτων τροφίμων βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης. Οι επιστήμονες επικεντρώνονται σε μια μέθοδο «ζύμωσης στερεάς κατάστασης» για την ανάπτυξη μικροοργανισμών στα απόβλητα τροφίμων χρησιμοποιώντας ελάχιστο έως καθόλου νερό. Αυτοί οι μικροοργανισμοί μπορούν στη συνέχεια να παράγουν ένζυμα για να χωνέψουν τα απόβλητα και να παράγουν «βιοδραστικές ενώσεις» – μόρια που βοηθούν τα καλλιεργούμενα φυτά να αναπτυχθούν καλύτερα. Η Ελλάδα συμμετέχει στο πρόγραμμα Landfeed για την ανακύκλωση αποβλήτων ελαιολάδου.
Xρησιμοποιημένες πάνες
Αν και αποτελούν θεόσταλτο δώρο για τους γονείς, οι πάνες έχουν αποδειχθεί οικολογικός πονοκέφαλος.
Οι αναλυτές εκτιμούν ότι 46 δισεκατομμύρια πάνες πετιούνται κάθε χρόνο, αν και οι περισσότερες πάνες μιας χρήσης χρειάζονται από 150 έως 500 χρόνια για να αποσυντεθούν (οι βιοδιασπώμενες εναλλακτικές χρειάζονται περίπου 50).
Τα «υπερ-απορροφητικά πολυμερή» μέσα στις πάνες, που απορροφούν την υγρασία, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανακυκλωθούν. Πρέπει πρώτα να υποστούν επεξεργασία για να απελευθερώσουν την υγρασία και μετά να κοπούν σε πολύ μικρά κομμάτια.
Είναι μια χρονοβόρα, δαπανηρή διαδικασία που σημαίνει ότι οι περισσότερες από αυτές τις πάνες καταλήγουν σε αποτεφρωτήρες.
Η εταιρεία Diaper Recycling Europe έχει κατασκευάσει μια πιλοτική μονάδα με έδρα την Ολλανδία, για την επεξεργασία αυτών των αποβλήτων. Η διαδικασία περιλαμβάνει την απενεργοποίηση των πολυμερών, το διαχωρισμό των υλικών και την απομάκρυνση τυχόν παθογόνων μικροοργανισμών ή ιχνών φαρμάκων από τα ανακτημένα υλικά και τα λύματα.
Η μονάδα έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να διαχωρίσει όλα τα υλικά που περιέχονται στις πάνες, ενώ σε μεταγενέστερη φάση θα απολυμανθούν τα υλικά και τα υγρά απόβλητα. Στο επόμενο βήμα σκοπεύει να ημιαυτοματοποιήσει τη διαδικασία σε μεγαλύτερη κλίμακα.
Αποτσίγαρα για 3D printers
Τα αποτσίγαρα αποτελούν εδώ και καιρό μάστιγα, τόσο για τους οδοκαθαριστές όσο και για τους ίδιους τους παραθεριστές σε όλη την Ευρώπη.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα μη βιοδιασπώμενα αποτσίγαρα περιέχουν πάνω από 7.000 τοξικές χημικές ουσίες που απελευθερώνονται στο θαλάσσιο περιβάλλον.
Καθώς τα αποτσίγαρα είναι μικρά και σκορπίζονται παντού, η περισυλλογή και ο διαχωρισμός τους είναι δύσκολο και δαπανηρό σπορ, καθιστώντας εξίσου δύσκολη ως αδύνατη την ανακύκλωσή τους.
Αρκετές ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις προσπαθούν να το διορθώσουν αυτό εγκαθιστώντας ειδικούς κάδους απορριμμάτων στις πόλεις και μετατρέποντας στη συνέχεια τα αποτσίγαρα σε νέα προϊόντα.
Η ιταλική νεοφυής επιχείρηση Re-Cig έχει εγκαταστήσει πάνω από 4.500 από τους κάδους τσιγάρων της σε όλες τις περιφέρειες της χώρας.
Αφού συλλεχθούν, τα αποτσίγαρα πλένονται, ξηραίνονται και αναμειγνύονται σε ελεγχόμενη θερμοκρασία για την εξαγωγή ενός πλαστικού πολυμερούς που ονομάζεται οξική κυτταρίνη. Αυτό στη συνέχεια αλέθεται σε κόκκους για να επαναχρησιμοποιηθεί σε τομείς όπως οι εκτυπωτές 3D.
Η Re-Cig συνεργάζεται με περισσότερες από 350 εταιρείες και 80 δήμους. Στην Ελλάδα διαθέτουμε κι εμείς ανάλογο πρόγραμμα, το Gopa-Free της εταιρείας Cigarette Cycle, που συνεργάζεται με 25 Δήμους, 10 Φορείς και 80 εταιρείες.
