Η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ, είχε χαρακτηριστεί κάποτε ως η πιο ισχυρή γυναίκα στον κόσμο. Ηγήθηκε της Γερμανίας για 16 χρόνια. Ήταν εκεί κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, της μεταναστευτικής κρίσης του 2015 και, φυσικά, της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2014.
Ήταν πολύ ανεκτική με τη Μόσχα; Καθυστέρησε πολύ να βοηθήσει το Κίεβο; Αν δεν είχε μπλοκάρει την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ το 2008, θα γινόταν πόλεμος εκεί τώρα; Η Μέρκελ μίλησε στο BBC για την Ουκρανία, την πυρηνική απειλή του Βλαντιμίρ Πούτιν – και πώς αντιμετώπισε τον Ντόναλντ Τραμπ.
Τη Δευτέρα, οι υπουργοί Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Ιταλίας συναντώνται για να συζητήσουν την επιδείνωση της κατάστασης στην πρώτη γραμμή της Ουκρανίας.
Όμως, μιλώντας στο BBC στο Βερολίνο, η κ. Μέρκελ υπερασπίζεται σθεναρά τα πεπραγμένα της θητείας της.
Δηλώνει ότι πιστεύει ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα είχε ξεκινήσει νωρίτερα και πιθανότατα θα ήταν χειρότερος, αν το Κίεβο είχε ξεκινήσει την πορεία προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ το 2008.
«Θα είχαμε δει στρατιωτική σύγκρουση ακόμη νωρίτερα. Ήταν απολύτως σαφές για μένα ότι ο πρόεδρος Πούτιν δεν θα έμενε με σταυρωμένα τα χέρια να βλέπει την Ουκρανία να εντάσσεται στο ΝΑΤΟ».
«Και τότε, η Ουκρανία ως χώρα σίγουρα δεν θα ήταν τόσο προετοιμασμένη όσο ήταν τον Φεβρουάριο του 2022».
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, διαφωνεί.
Περιγράφει την απόφαση της κ. Μέρκελ για τη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, που είχε υποστηρίξει ο τότε γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ως ξεκάθαρο «λάθος υπολογισμό» που ενθάρρυνε τη Ρωσία.
«Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουμε τη χρήση πυρηνικών»
Σε μια σπάνια συνέντευξη από τότε που παραιτήθηκε από την πολιτική πριν από τρία χρόνια, η κ. Μέρκελ εκφράζει την ανησυχία της για τις νέες απειλές του Βλαντιμίρ Πούτιν για χρήση πυρηνικών όπλων.
Οι δύο ηγέτες γνώρισαν ο ένας τον άλλον καλά κατά τη διάρκεια δύο δεκαετιών.
«Πρέπει να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουμε τη χρήση πυρηνικών όπλων», λέει η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας.
«Ευτυχώς, η Κίνα μίλησε επίσης για αυτό πριν από λίγο καιρό. Δεν πρέπει να παραλύουμε από φόβο, αλλά πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι η Ρωσία είναι η μεγαλύτερη ή μαζί με τις ΗΠΑ, μία από τις δύο μεγαλύτερες πυρηνικές δυνάμεις στον κόσμο».
«Η προοπτική είναι τρομακτική».
Παρά το γεγονός ότι απολάμβανε υψηλά ποσοστά δημοτικότητας κατά το μεγαλύτερο μέρος της θητείας της, η κ. Μέρκελ βρίσκεται πλέον σε θέση άμυνας.
Μόλις δημοσίευσε τα απομνημονεύματά της, με τίτλο «Freedom». Και το timing έχει ενδιαφέρον, όπως σχολιάζει το BBC.
Λέει ότι έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι της για να εξασφαλίσει ειρηνική συνεργασία με τη Ρωσία.
Στην πραγματικότητα, ο κ. Πούτιν ξεκίνησε τη γενικευμένη εισβολή του στην Ουκρανία λίγους μήνες αφότου η κ. Μέρκελ άφησε την εξουσία.
Αυτό οδήγησε σε μια ενδελεχή επανεξέταση στην Ευρώπη των ενεργειακών πολιτικών, της διπλωματίας με τη Ρωσία, καθώς και των μεταναστευτικών πολιτικών που εφαρμόζονταν κατά τη θητεία της κ. Μέρκελ.
Το «γεωπολιτικό εργαλείο του Κρεμλίνου»
Επί καγκελαρίας Μέρκελ, η Γερμανία και οι διψασμένες για ενέργεια μεγάλες βιομηχανίες της εξαρτήθηκαν από τη Μόσχα. Η Γερμανία κατασκεύασε δύο αγωγούς φυσικού αερίου που συνδέονται άμεσα με τη Ρωσία.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι χαρακτήρισε αυτό το φθηνό αέριο ως «γεωπολιτικό εργαλείο του Κρεμλίνου».
Η κ. Μέρκελ λέει στο BBC ότι είχε δύο κίνητρα με τους αγωγούς: γερμανικά επιχειρηματικά συμφέροντα αλλά και διατήρηση ειρηνικών δεσμών με τη Ρωσία.
Τα μέλη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη διαφώνησαν έντονα μαζί της.
Ο πολωνός βουλευτής, Ράντοσλαβ Φόγκιελ, είπε ότι τα χρήματα από το γερμανικό αέριο γέμισαν το πολεμικό σεντούκι της Ρωσίας – που χρησιμοποιήθηκε για τη χρηματοδότηση της εισβολής στην Ουκρανία.
Η κ. Μέρκελ επιμένει ότι προσπάθησε να περιορίσει τις ρωσικές επιθέσεις στην Ουκρανία χρησιμοποιώντας διπλωματία και διαπραγματεύσεις, κάτι που -παραδέχεται- τελικά απέτυχε.
Και η γερμανική βιομηχανία έχει πληγεί δυσανάλογα από κυρώσεις στη ρωσική ενέργεια. Αναγκασμένη να αναζητήσει άλλους προμηθευτές, η χώρα αγοράζει πλέον ακριβό LNG. Οι επιχειρήσεις λένε ότι δέχονται τεράστιο πλήγμα από το κόστος.
Μια νέα εποχή στις σχέσεις της Ευρώπης με τη Ρωσία ξεκίνησε «δυστυχώς» μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, λέει η κ. Μέρκελ.
Η καθοριστική στιγμή της θητείας της
Η 70χρονη πλέον Μέρκελ αναγκάζεται να υπερασπιστεί την κληρονομιά της και σε άλλους τομείς.
Η μεταναστευτική κρίση του 2015, όταν άνοιξε τις πόρτες της Γερμανίας σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο αιτούντες άσυλο, ήταν ίσως η καθοριστική στιγμή της θητείας της.
Κάποιοι μίσησαν αυτή την απόφαση, άλλοι τη χαιρέτησαν.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα την επαίνεσε ως θαρραλέα και ηθική ηγέτιδα.
Αλλά οι επικριτές της την κατηγόρησαν ότι έδωσε ζωή στο τότε σχεδόν ανύπαρκτο ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Βρίσκεται πλέον άνετα στη δεύτερη θέση στις δημοσκοπήσεις της γερμανικής κοινής γνώμης, ενόψει των πρόωρων γενικών εκλογών στις αρχές του επόμενου έτους.
Η κύρια πολιτική εξαγγελία του AfD: ένα ισχυρό αντιμεταναστευτικό μήνυμα.
Η Άνγκελα Μέρκελ παραδέχεται ότι το AfD είχε μεγάλα κέρδη, αλλά δεν ζητά συγγνώμη για τις πολιτικές της αποφάσεις.
Όσον αφορά την άποψη ότι οι πολιτικές της το 2015 βοήθησαν στην τροφοδότηση αντιμεταναστευτικών και ακροδεξιών κομμάτων και αλλού, συμπεριλαμβανομένων των Κάτω Χωρών, της Πολωνίας και της Γαλλίας, αφού προσπάθησε να επιβάλει ποσοστώσεις μεταναστών σε όλες τις χώρες της ΕΕ, η κ. Μέρκελ λέει ότι δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για όλη την Ευρώπη.
Ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί η ακροδεξιά είναι να σταματήσει η παράνομη μετανάστευση, λέει.
Καλεί τους ηγέτες της Ευρώπης να επενδύσουν περισσότερα σε αφρικανικά έθνη για να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο εκεί, έτσι ώστε λιγότεροι άνθρωποι να μπουν στον πειρασμό να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Όμως, με τις οικονομίες της Ευρώπης να είναι υποτονικές και οι ψηφοφόροι να ανησυχούν για το κόστος ζωής, οι κυβερνήσεις λένε ότι υπάρχουν λίγα μετρητά για να διαθέσουν.
Αποφάσεις που δεν άντεξαν στον χρόνο
Η Άνγκελα Μέρκελ φάνηκε να θέτει πρώτα τη χώρα της και τα οικονομικά της συμφέροντα όταν επρόκειτο να αγοράσει ρωσική ενέργεια ή κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης – όταν τα έθνη του νότου της ΕΕ την κατηγόρησαν ότι τα στρίμωξε με μέτρα λιτότητας για να σώσει τις γερμανικές τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Αλλά ακόμη και στην πατρίδα της, στη Γερμανία, κατηγορείται τώρα ότι απλώς «διαχειρίζεται» διαδοχικές κρίσεις και ότι δεν κατάφερε να κάνει εκτεταμένες, ίσως επώδυνες, μεταρρυθμίσεις για τη χώρα της και την ΕΕ που να τις καταστήσουν ανθεκτικές στο μέλλον.
Η Γερμανία χαρακτηρίζεται πλέον από ορισμένους ως «ο άρρωστος της Ευρώπης».
Κάποτε ήταν μια εξαγωγική δύναμη στην παγκόσμια σκηνή, ενώ σήμερα η οικονομία της βρίσκεται ακριβώς πάνω από την ύφεση.
Οι ψηφοφόροι παραπονιούνται ότι απέτυχε να επενδύσει σε δρόμους, σιδηροδρόμους και ψηφιοποίηση, υπέρ της διατήρησης ενός ισοσκελισμένου προϋπολογισμού.
Υπό την Άνγκελα Μέρκελ, η Γερμανία όχι μόνο εξαρτιόταν από τη Ρωσία για την ενέργεια, αλλά και από την Κίνα και τις ΗΠΑ για το εμπόριο. Αυτές οι αποφάσεις δεν έχουν αντέξει στον χρόνο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ απειλεί ότι θα επιβάλει δασμούς στις εισαγωγές όταν επιστρέψει στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο.
Η κ. Μέρκελ έχει κάποιες σκέψεις για το πώς οι νευρικοί ηγέτες της Ευρώπης θα αντιμετωπίσουν το… Τραμπ 2.0.
Η πρώτη του θητεία χαρακτηρίστηκε από οργή για την Ευρώπη, ιδιαίτερα τη Γερμανία, για τις χαμηλές αμυντικές δαπάνες και τα εμπορικά ελλείμματα. Αυτά τα προβλήματα με την Ευρώπη δεν έχουν αλλάξει.
Οι συμβουλές της για την αντιμετώπιση του Τραμπ
«Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε ποιες είναι οι προτεραιότητές σας, να τις παρουσιάζετε ξεκάθαρα και να μην φοβάστε, γιατί ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να είναι πολύ ειλικρινής», λέει.
«Εκφράζεται πολύ ξεκάθαρα. Και αν το κάνεις κι εσύ αυτό, υπάρχει κάποιος αμοιβαίος σεβασμός. Αυτή ήταν τουλάχιστον η εμπειρία μου».
Αλλά οι ηγέτες της Ευρώπης που αντιμετωπίζουν τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία, είναι ανήσυχοι – αναμφισβήτητα περισσότερο από ό,τι επί εποχής Μέρκελ.
Οι οικονομίες είναι υποτονικές, οι ψηφοφόροι δυσαρεστημένοι, η παραδοσιακή πολιτική υπό την πίεση της ακροδεξιάς και της άκρας αριστεράς.
Η Κίνα και η Ρωσία βρίσκονται σε άνοδο, ενώ η Δύση είναι πιο αδύναμη στην παγκόσμια σκηνή.
Πόλεμοι καίνε στη Μέση Ανατολή και στην Ευρώπη, με τον Ντόναλντ Τραμπ να δείχνει λιγότερο ενδιαφέρον για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Ίσως γι’ αυτό, λέει η Άνγκελα Μέρκελ, αυτές τις μέρες, όταν οι παγκόσμιοι ηγέτες που γνωρίζει καλά την καλούν για συμβουλές, εκείνη ανταποκρίνεται με χαρά.
Αλλά όταν η δημοσιογράφος του BBC τη ρώτησε αν της λείπει όλη αυτή η δύναμη που είχε και η πολιτική, η κοφτή απάντησή της είναι: «Όχι, καθόλου».
Διαβάστε επίσης:
Κρεμλίνο: «Το επιτελείο του Τραμπ μιλάει για ειρήνη, αντίθετα από την κυβέρνηση Μπάιντεν»
ΚΟΣΜΟΣ | topontiki.gr
