Πολλά ερωτηματικά εκφράζει η ιατρική κοινότητα για την εγκυρότητα και την αξιοπιστία των εφαρμογών, που έχουν αναπτυχθεί με Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ), για να διαγιγνώσκουν δερματικές παθήσεις.
Τα εκατοντάδες προγράμματα που έχουν δημιουργηθεί για χρήση από smartphones προσφέρονται χωρίς να έχουν λάβει άδεια από ρυθμιστικές αρχές.
Οι περιορισμένες, ομολογουμένως, μελέτες για το θέμα δείχνουν ότι όχι μόνο δεν βοηθούν στον εντοπισμό και προσδιορισμό δερματικών παθήσεων αλλά και ότι η χρήση τους ενέχει κινδύνους.
«Η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και η αξιοποίησή της από την δερματολογία θα μπορούσε να προσφέρει τεράστια οφέλη, όπως την ανίχνευση και διαχείριση της ακμής, του εκζέματος, της ψωρίασης, ακόμα και του καρκίνου του δέρματος.
Ακόμα, όμως, βρίσκονται σε αναπτυξιακό στάδιο και εξακολουθούν να τίθενται
θέματα αποτελεσματικότητας, ακρίβειας και ασφάλειας», επισημαίνει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
«Σαφώς, έχουν εξαιρετικές προοπτικές και σε μερικά μέρη του κόσμου όπου δεν υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε δερματολόγους, οι εφαρμογές αυτές θα είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτο δώρο», προσθέτει.
Τι αποκαλύπτουν οι μελέτες
Μια συστηματική ανασκόπηση εννέα μελετών του 2020 που αξιολόγησε έξι εφαρμογές διαπίστωσε ότι είχαν κακό σχεδιασμό και υψηλό κίνδυνο μεροληψίας.
Η πιο πρόσφατη μελέτη και μία από τις λίγες που πραγματοποιήθηκε, δημοσιεύθηκε στο διαδίκτυο στο JAMA Dermatology, προειδοποιώντας ότι οι περισσότερες εφαρμογές για κινητά που καθοδηγούνται από τεχνητή νοημοσύνη για την παρακολούθηση δερματολογικών παθήσεων δεν έχουν έγκριση.
Πιο συγκεκριμένα, επιστήμονες από διάφορα πανεπιστήμια των ΗΠΑ εντόπισαν αρχικά 909 εφαρμογές.
Μετά τον αποκλεισμό εκείνων που δεν ήταν ιατρικής φύσης, δεν ήταν στην αγγλική γλώσσα, δεν περιείχαν λειτουργίες τεχνητής νοημοσύνης, δεν ήταν διαθέσιμες ή ήταν πανομοιότυπες, επικεντρώθηκαν τελικά σε 41 εφαρμογές για λεπτομερή ανάλυση.
Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι καμία (μέχρι τον χρόνο της μελέτης) από τις εφαρμογές δεν είχε εγκριθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (λίγο αργότερα ο FDA ενέκρινε την πρώτη εφαρμογή για την ανίχνευση του καρκίνου του δέρματος) και μόνο δύο περιλάμβαναν δηλώσεις αποποίησης ευθύνης λόγω έλλειψης έγκρισης από ρυθμιστική αρχή.
Το 34,1% των εφαρμογών στόχευαν στον εντοπισμό του καρκίνου του δέρματος, το 31,7% στη διάγνωση και/ή αναγνώριση παθήσεων δέρματος ή/και μαλλιών και το 17,1% στην παρακολούθηση των σπίλων.
Το 14,6% για την παρακολούθηση δερματικών παθήσεων, το 12,2% είχαν σχεδιαστεί για τη διάγνωση, θεραπεία και/ή παρακολούθηση της ακμής, το 4,9% για τη διαχείριση της ατοπικής
δερματίτιδας και το 4,9% για την αντηλιακή προστασία.
Το 24,4% ισχυρίστηκαν ότι έχουν διαγνωστική ικανότητα. Κανένα από αυτά δεν είχε επιστημονικές δημοσιεύσεις ως αποδεικτικά στοιχεία και δύο δεν προειδοποιούσαν καν για την πιθανότητα ανακρίβειας των αποτελεσμάτων και την απουσία επίσημων ιατρικών διαγνώσεων!
Δύο ήταν και εκείνες που περιείχαν δήλωση αποποίησης ευθύνης για έλλειψη έγκρισης από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ.
Επιπλέον το 34,1% ήταν ευρωπαϊκές και μόνο δύο διέθεταν CE (Conformité Européenne), που υποδηλώνει την έγκριση των προϊόντων υγείας και ασφάλειας από τους κανονισμούς στην
Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατόπιν εγκρίθηκε άλλη μία.
Μόνο 5 εφαρμογές είχαν θετικές δημοσιεύσεις περιοδικών με κριτές. Ωστόσο, μόνο μία ήταν προοπτική πολυκεντρική διαγνωστική κλινική μελέτη. Το 58,5% δεν παρείχε πληροφορίες σχετικά με την εκπαίδευση και τη δοκιμή τους.
Η πλειονότητα των εφαρμογών δεν ανέφεραν συμβολή γιατρού.
Συμπερασματικά, οι εφαρμογές αυτές δεν έχουν αποδεικτικά στοιχεία που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους, στοιχεία από κλινικούς ιατρούς ή/και δερματολόγους, ούτε διαφάνεια στην ανάπτυξη αλγορίθμων, τη χρήση δεδομένων και το απόρρητο των χρηστών.
Ούτε υπάρχει μεγάλη διαφάνεια σχετικά με τα δεδομένα που χρησιμοποιούν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης.
«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι πολλά υποσχόμενη στην ανάλυση εικόνων για την ανίχνευση του μελανώματος.
Προς το παρόν όμως χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις.
Μελέτες που επικεντρώνονται σε εφαρμογές smartphone για τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος έχουν βρει ότι δεν προσφέρουν σταθερή ακρίβεια και ευαισθησία και έχουν κακή συνολική απόδοση.
Το γεγονός ότι λιγότερο από το 40% δημιουργήθηκαν (σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα) με
οποιαδήποτε συμβολή από δερματολόγους εγείρει ανησυχίες σχετικά με την ακρίβειά τους και την καθυστέρηση έναρξης θεραπείας.
Και μια αργοπορημένη ή λανθασμένη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την επιβίωση και την ποιότητα ζωής του ασθενούς», τονίζει.
Ο καρκίνος του δέρματος
Πρόκειται για τον πιο συχνό τύπο καρκίνου. Οι κύριοι τύποι του είναι το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα και το μελάνωμα.
Το μελάνωμα είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος.
Ξεκινά από τα μελανινοκύτταρα, αυτά που ευθύνονται δηλαδή και για τη δημιουργία σπίλων και στα αρχικά στάδια μπορεί να μοιάζει σαν μια απλή ελιά.
Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται ως μία κόκκινη ή καφέ κηλίδα ή οζίδιο, μια λεπιδώδη βλάβη, ή μια ανοιχτή πληγή, που μπορεί να κάνει κρούστα ή να αιμορραγεί εύκολα.
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται ως μια ροζ, κόκκινη ή καφέ κηλίδα ή λευκό σαρκώδες εξόγκωμα που αναπτύσσεται αργά και μπορεί να αιμορραγεί.
Η ορθή διάκρισή τους απαιτεί ειδικευμένη δερματολογική εξέταση, ίσως και απεικονιστικό προεγχειρητικό έλεγχο. Η χειρουργική αφαίρεσή τους είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ο χρυσός κανόνας», συμπληρώνει.
Άλλοι καρκίνοι του δέρματος
Πέραν του καρκίνου του δέρματος υπάρχει μια μεγάλη ποικιλία των δερματικών διαταραχών και η εντυπωσιακή ομοιότητα μεταξύ τους καθιστούν την ακριβή και αποτελεσματική διάγνωση πρόκληση ακόμα και για γιατρούς.
Επομένως, οι χρήστες θα πρέπει να κατανοούν ότι οι εφαρμογές αυτές έχουν πλεονεκτήματα αλλά και περιορισμούς και ο δρόμος μέχρι να δίνουν 100% ασφαλή αποτελέσματα είναι μακρύς.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας, όσες εφαρμογές ισχυρίζονται ότι κάνουν διάγνωση ή παρέχουν σχέδια θεραπείας μπορεί να παρέχουν ανακριβείς πληροφορίες.
Ενέχουν δε τον κίνδυνο ψευδούς διαβεβαίωσης, με συνέπεια την απροθυμία για αναζήτηση ιατρικής φροντίδας.
Υπάρχουν, επίσης, θέματα επικαιροποίησης των ιατρικών δεδομένων, ηθικά και νομικά ζητήματα, όπως και θέματα απορρήτου και ευθύνης προς επίλυση.
«Δεδομένης της ταχύτατης εξέλιξης της τεχνητής νοημοσύνης οι εφαρμογές θα βελτιωθούν σημαντικά στο άμεσο μέλλον, αλλά στην τρέχουσα κατάστασή τους μπορεί να προκαλέσουν βλάβη.
Η ιατρική διάγνωση που λαμβάνει υπόψη το ιστορικό του ασθενούς, τα αποτελέσματα της κλινικής εξέτασης, των δερματοσκοπικών και ιστοπαθολογικών εξετάσεων είναι εγκυρότερη», καταλήγει ο δρ Στάμου.
Διαβάστε επίσης
ΕΚΕΑ: Εθελοντική Αιμοδοσία αφιερωμένη στην Παγκόσμια Ημέρα Μεσογειακής Αναιμίας στο Σ.Ε.Φ.