Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακήρυξε το 2025 ως «Αφιερωματικό Έτος Μίκη Θεοδωράκη» για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του.
Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, τιμώντας τον μουσικοσυνθέτη, συμμετέχει στην επέτειο με τη συναυλία της την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου. Θα ακουστεί η Πρώτη Σουίτα του για πιάνο και ορχήστρα με σολίστ τον διάσημο δεξιοτέχνη Συπριέν Κατσαρή, ο οποίος είχε συνεργαστεί στενά με τον ίδιο τον συνθέτη και θα ερμηνεύσει επίσης την εντυπωσιακή Ουγγρική Φαντασία τού Φραντς Λιστ. Στο δεύτερο μέρος του προγράμματος, η μαέστρος Ζωή Τσόκανου διευθύνει το Ανοιξιάτικο Πρωινό της Λίλι Μπουλανζέ, ενώ το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ένα από τα χαρακτηριστικότερα συμφωνικά δείγματα του γαλλικού ιμπρεσιονισμού, τη Θάλασσα του Κλωντ Ντεμπυσύ.
Το πρόγραμμα με μια ματιά
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (1925-2021)
Σουίτα αρ.1 για πιάνο και ορχήστρα
ΦΡΑΝΤΣ ΛΙΣΤ (1811-1886)
Ουγγρική Φαντασία για πιάνο και ορχήστρα
ΛΙΛΙ ΜΠΟΥΛΑΝΖΕ (1893-1918)
Ένα ανοιξιάτικο πρωινό, για ορχήστρα
ΚΛΩΝΤ ΝΤΕΜΠΥΣΥ (1862-1918)
Η Θάλασσα, τρία συμφωνικά σκίτσα για ορχήστρα
ΣΟΛΙΣΤ: Συπριέν Κατσαρής, πιάνο
ΜΟΥΣΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ζωή Τσόκανου
19:30
Δωρεάν εισαγωγική ομιλία για τους κατόχους εισιτηρίων
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
Τιμές εισιτηρίων: 25€, 20€, 15€, 12€ και 8€ (εκπτωτικό) Περισσότερα εδώ Online αγορά εδώ
Για την ιστορία…
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (1925 – 2021)
Σουίτα αρ.1 για πιάνο και ορχήστρα
Presto
Andante moderato
Andante sostenuto
Presto
Lento
Ο Θεοδωράκης έφτασε στο Παρίσι από την Αθήνα το φθινόπωρο του 1954. Ευθύς μόλις εγκαταστάθηκε στο διαμέρισμά του στην 19 Rue de Penthièvre, πήρε την απόφαση να γράψει μια σειρά από Σουίτες για ορχήστρα και διάφορα όργανα σαν σόλο. Είχε αρχίσει να καθαρογράφει το Πανηγύρι της Αση-Γωνιάς όταν μετά από δυο-τρεις σελίδες, ακολουθώντας τη ροή του έργου, οδηγήθηκε στη σύνθεση ενός νέου έργου, αυτού που θα ονόμαζε Σουίτα αρ.1. Η μουσική και ιδιαίτερα η τεχνική του ωριμότητα είχε κάνει βήματα μετά το πρώτο του έργο για ορχήστρα, που η σύνθεσή του ξεκίνησε δέκα χρόνια νωρίτερα, στα 1945. Στο μεταξύ, στα μουσικά του ακούσματα ήρθαν να προστεθούν δημοτικές μελωδίες και χοροί που άκουσε κατά την πρώτη του επαφή στην Κρήτη, στα 1949. Έτσι, η νέα σύνθεση γεννήθηκε υπό τον αστερισμό της Κρητικής Μουσικής που βρήκε σαν πλαίσιο τα καινούρια μουσικά ακούσματα και τις νέες τεχνικές που γνώρισε και μελέτησε από το 1950 έως το 1954.
Απόσπασμα από το Προλογικό σημείωμα από την έκδοση του έργου
ΦΡΑΝΤΣ ΛΙΣΤ (1811 – 1886)
Ουγγρική Φαντασία για πιάνο και ορχήστρα
Στα παιδικά του χρόνια ο Λιστ είχε την ευκαιρία να ακούσει τον βιρτουόζο τσιγγάνο βιολιστή Γιάνος Μπίχαρι (1764-1827), η τέχνη του οποίου άφησε στην ψυχή του ανεξίτηλη σφραγίδα. Γενικότερα, η μουσική των τσιγγάνων της Ουγγαρίας με την ελευθερία της, την αυτοσχεδιαστική της διάσταση, τις ακραίες εναλλαγές ταχυτήτων και την έντονη εκφραστικότητά της φάνταζε στη σκέψη του Λιστ ως αρχέγονη, με ρίζες σε ένα απώτατο παρελθόν. Η γοητεία που του ασκούσε αυτή η μουσική μεγάλωνε ακόμα περισσότερο, μιας και μεγάλο μέρος της αξίας αυτής της μουσικής έγκειτο στην τέχνη της εκτέλεσής της παρά στη συνθετική της αρτιότητα.
Καρπός της αγάπης αυτής του Λιστ ήταν οι 19 Ουγγρικές Ραψωδίες του για σόλο πιάνο. Ο Λιστ πολύ συχνά μεταμόρφωνε έργα του κι έτσι, κάποιες από τις Ουγγρικές Ραψωδίες υπάρχουν σε εκδοχές για πιάνο, τέσσερα χέρια, για ορχήστρα, ακόμα και για τρίο με πιάνο. Η 14η Ουγγρική Ραψωδία αποτέλεσε τη βάση για τη σύνθεση της Ουγγρικής Φαντασίας για πιάνο και ορχήστρα το 1852. Το έργο αφιερώθηκε στον σπουδαίο πιανίστα και αρχιμουσικό Χανς φον Μπύλοβ, ο οποίος ήταν και ο σολίστ στην πρεμιέρα του έργου το 1853. Το έργο ακολουθεί γενικά τη δομή των ουγγρικών ραψωδιών, αν και σε μία πιο διευρυμένη μορφή, έχοντας δύο ευδιάκριτες ενότητες: μία εναρκτήρια, αργή και πομπώδη και μία γρήγορη και εκτεταμένη, με διαφορετικά επεισόδια, χορευτικού και εύθυμου χαρακτήρα. Η μελωδικότητα των θεμάτων και η εντυπωσιακή δεξιοτεχνική γραφή για το πιάνο κατέστησαν την Ουγγρική Φαντασία ένα από τα ελάχιστα έργα του Λιστ για πιάνο και ορχήστρα (εκτός φυσικά από τα δύο Κοντσέρτα) που μπόρεσαν να διατηρήσουν στο πέρασμα του χρόνου μία κάπως σταθερή θέση στο συναυλιακό ρεπερτόριο.
ΛΙΛΙ ΜΠΟΥΛΑΝΖΕ (1893 – 1918)
Ένα ανοιξιάτικο πρωινό, για ορχήστρα
Η Γαλλίδα συνθέτρια Λίλι Μπουλανζέ, γόνος οικογένειας με μακρά και ένδοξη μουσική παράδοση, φανέρωσε το σπάνιο μουσικό ταλέντο της ήδη σε πολύ μικρή ηλικία. Μελέτησε θεωρητικά, σύνθεση, πιάνο, βιολί, άρπα και εκκλησιαστικό όργανο με επιφανείς δασκάλους της εποχής και έγινε παγκοσμίως γνωστή όταν το 1913 ήταν η πρώτη γυναίκα συνθέτρια που κατόρθωσε να κερδίσει το βαρύτιμο Prix de Rome (Βραβείο της Ρώμης), μία σημαντικότατη υποτροφία για περαιτέρω μελέτη της μουσικής Τέχνης στην ιταλική πρωτεύουσα. Δυστυχώς όμως δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει πλήρως την υποτροφία, τόσο λόγω του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου όσο και εξαιτίας της κλονισμένης υγείας της· από τα δύο χρόνια της υπέφερε από βρογχίτιδα (εξαιτίας πνευμονίας) και το νήμα της ζωής της κόπηκε εξαιρετικά πρόωρα, πριν καν συμπληρώσει τα 25, από φυματίωση. Τον Ιανουάριο του 1918, μόλις δύο μήνες πριν τον θάνατό της, αν και πολύ καταβεβλημένη, κατόρθωσε να ολοκληρώσει δύο συμφωνικά έργα (τα τελευταία ολοκληρωμένα από την ίδια έργα
της), με αντίστοιχους τίτλους Ένα μελαγχολικό βράδυ και Ένα ανοιξιάτικο πρωινό. Το δεύτερο εξ αυτών γράφτηκε αρχικά για βιολί και πιάνο, ενώ κατόπιν η Μπουλανζέ το μετέγραψε για τρίο με πιάνο και λίγο αργότερα για φλάουτο και πιάνο, προτού επεξεργαστεί την τελική, ορχηστρική εκδοχή. Η πρεμιέρα της εκδοχής αυτής δόθηκε μετά τον θάνατο της Μπουλανζέ, στις 13 Μαρτίου 1921, στο Κονσερβατουάρ του Παρισιού υπό τη διεύθυνση του Ρενέ Μπατόν.
Εντελώς αντίθετα από το Μελαγχολικό βράδυ, που είναι ένα σκοτεινό και βαρύθυμο έργο (προφανώς επηρεασμένο από τη διαρκώς επιδεινούμενη υγεία της συνθέτριάς του), το συντομότερης διάρκειας Ανοιξιάτικο πρωινό είναι ένα ανάλαφρο και φωτεινό έργο. Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο είναι η πλούσια αλλά και λεπταίσθητη ενορχήστρωση, καθώς και η σύνθετη αρμονική γλώσσα, που αφομοιώνει τόσο στοιχεία από τον ύστερο γαλλικό ρομαντισμό όσο και από τις ιμπρεσιονιστικές καινοτομίες του Κλωντ Ντεμπυσύ.
ΚΛΩΝΤ ΝΤΕΜΠΥΣΥ (1862-1918)
Η Θάλασσα, Τρία συμφωνικά σκίτσα
Από την αυγή ως το μεσημέρι στη θάλασσα
Παιχνίδια των κυμάτων
Διάλογος του ανέμου και της θάλασσας
Το έργο γράφτηκε ανάμεσα στα έτη 1903-1905 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Παρίσι στις 15 Οκτωβρίου 1905. Πρόκειται στην πραγματικότητα για τρία συμφωνικά σκίτσα, τρεις θαλασσογραφίες, βασισμένες σε παιδικές αναμνήσεις του συνθέτη από την εποχή της διαμονής του στις Κάννες. Όπως έγραψε ο Ντεμπυσσύ στον φίλο του Μεσσαζέ, όταν ήταν μικρός ήθελε να γίνει θαλασσινός και οι αναρίθμητες εμπειρίες που είχε από τη θάλασσα τον βοήθησαν να συνθέσει το έργο του. «Είμαι εδώ, απέναντι από τον παλιό μου φίλο, τη θάλασσα, την πάντοτε πανέμορφη». Όπως σημειώνει ο βιογράφος του Ντεμπυσσύ, Λεόν Βαλλάς, κανένα έργο του δασκάλου δεν είχε προκαλέσει τόσες συζητήσεις όσο Η θάλασσα και τούτο, διότι στη σύνθεση αυτή η τέχνη του μουσουργού εμφανίζεται πιο περίπλοκη, πιο πολυφωνική, με μία αντίληψη πολύ πιο πλατιά, ταυτόχρονα όμως και πιο δυνατή, πιο μεγαλοπρεπής, δίχως τις ρομαντικές τραχύτητες που χαρακτηρίζουν συνήθως τις θαλασσογραφίες των περισσοτέρων συνθετών.
Στο πρώτο σκίτσο «Από την αυγή ως το μεσημέρι πάνω στη θάλασσα» σκιαγραφείται, με μία θαυμαστή κίνηση των εγχόρδων, το ελαφρύ κυμάτισμα κι η ηρεμία της θάλασσας. Στο δεύτερο σκίτσο «Παιχνίδια των κυμάτων» δεν υπάρχει καμιά φυσική περιγραφή ή αφήγηση, παρά το καθρέφτισμα των διαθέσεων που προξενεί το παιχνίδισμα των κυμάτων. Τέλος, «ο Διάλογος του ανέμου και της θάλασσας» είναι γεμάτος εντυπώσεις. Νιώθει κανείς έντονα αυτό που αναφέρει ο τίτλος του σκίτσου. Η κορύφωση έρχεται με τη συνένωση των μοτίβων του ανέμου και της θάλασσας σε έναν μεγαλόπρεπο ύμνο προς το Σύμπαν.
www.ertnews.gr
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Archives – ertnews.gr