Η χτεσινή συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον διάδοχο του θρόνου και ισχυρό άνδρα της Σαουδικής Αραβίας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν είχε βαρύνουσα πολιτική σημασία τόσο για τη Μέση Ανατολή όσο και την παγκόσμια κατάσταση.
Εξαιρετική υποδοχή
Σε αυτήν την πρώτη επίσκεψη του μπιν Σαλμάν στον Λευκό Οίκο μετά από 7 χρόνια, ο Τραμπ του επιφύλαξε πολύ θερμή υποδοχή, πέρα από τις προβλέψεις του πρωτοκόλλου. Ο Αμερικανός Πρόεδρος θέλησε να στείλει το μήνυμα ότι όχι μόνο έχει λήξει η περίοδος της ψυχρότητας στις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Σαουδική Αραβία, αλλά ότι οι δύο χώρες αναβαθμίζουν τη συνεργασία τους.
- Advertisement -
Ο Τραμπ είπε ότι η Σαουδική Αραβία θα κάνει επενδύσεις ύψους 600 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ, έδωσε πράσινο φως για την πώληση F-35 στο Ριάντ και αναβάθμισε τη μοναρχία των Σαούντ στη θέση του «μείζονα συμμάχου μη μέλους του ΝΑΤΟ». Από την πλευρά του, ο μπιν Σαλμάν ανέφερε ότι η Σαουδική Αραβία είναι διατεθειμένη να μπει στο πλαίσιο των «Συμφωνιών του Αβραάμ» και να αναγνωρίσει το Ισραήλ, με τη προϋπόθεση ότι θα ανοίξει ο δρόμος για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Επίσης έκανε λόγο για σαουδαραβικές επενδύσεις ύψους 1 τρισ. στις ΗΠΑ.
Ως προς τη δημόσια εικόνα, η συνάντηση Τραμπ-μπιν Σαλμάν δεν θα μπορούσε να πάει καλύτερα.
Θα τηρηθούν οι υποσχέσεις;
Η πραγματικότητα όμως μπορεί να είναι διαφορετική από τις δηλώσεις των δύο ηγετών. Αυτό επισημαίνει στο σχόλιο που έκανε στο Dnews ο Σωτήρης Ρούσσος. Συγκεκριμένα, ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο πανεπιστήμιο Πελοποννήσου υπογράμμισε τέσσερα σημεία:
1. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας επανέρχονται στην παραδοσιακή λειτουργία. Όχι ερωτήσεις για το καθεστώς. Η μοναρχία αγοράζει προστασία και η Αμερική δηλώνει ότι η προστασία αυτή δεν θα μειωθεί όπως φοβούνται τα κράτη του Κόλπου
2. Οι εκατέρωθεν υποσχέσεις είναι πολύ δύσκολο να τηρηθούν. Η ΣΑ δεν έχει να δώσει το τρισ. που υποσχέθηκε , αλλά πολύ λιγότερα και αναμένει μεταφορά τεχνολογίας που δεν είναι βέβαιο ότι θα επιτευχθεί. Η Αμερική αναγόρευσε τη ΣΑ σε περιφερειακό ηγέτη του αραβικού κόσμου και μέγα σύμμαχο εκτός ΝΑΤΟ αλλά είναι πολύ δύσκολα θα της δώσει F35 και πυρηνική τεχνολογία.
3. Υπό τις παρούσες συνθήκες η ΣΑ δεν πρόκειται ούτε να ενταχθεί επίσημα στις συμφωνίες του Αβραάμ ούτε να σπάσει τη συμφωνία της με την Τεχεράνη.
4. Ένα ζήτημα που σίγουρα συζητήθηκε είναι αυτό της Συρίας. Νομίζω ενδιαφέρει περισσότερο την ΣΑ από την Γάζα από στρατηγικής πλευράς. Τα αποτελέσματα αυτής της συζήτησης θα τα δούμε τους επόμενους μήνες.
Λήξαν το ζήτημα Κασόγκι
Πέρα από την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, έχει πολύ μεγάλη σημασία ο τρόπος που απάντησε ο Τραμπ ερώτηση δημοσιογράφου του ABC για τη δολοφονία του Τζαμάλ Κασόγκι. Ο δημοσιογράφος της Washington Post που ασκούσε κριτική στο καθεστώς Σαλμάν, δολοφονήθηκε με φρικτό τρόπο από Σαουδάραβες πράκτορες στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το 2018. Η απεχθής δολοφονία (το σώμα του Κασόγκι είχε τεμαχιστεί με αλυσοπρίονο) έχει προκαλέσει ρήξη στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με το Ριάντ.
Η απάντηση Τραμπ είναι χαρακτηριστική της λογικής του: «Πολλοί άνθρωποι δεν συμπαθούσαν αυτόν τον κύριο για τον οποίο μιλάτε, είτε σας αρέσει είτε όχι · συμβαίνουν αυτά». Προσέθεσε ότι «δεν χρειάζεται να φέρετε σε δύσκολη θέση τον καλεσμένο μας ρωτώντας κάτι τέτοιο».
Με δυο λόγια το θέμα θεωρείται λήξαν και ο μπιν Σαλμνάν είναι αθώος, παρόλο που αναφορά των αμερικανικών μυστικών υποστηρίζει ότι ο διάδοχος του σαουδαραβικού θρόνου είχε δώσει την εντολή για τη δολοφονία του δημοσιογράφου.
Ποια ανθρώπινα δικαιώματα
Η απάντησή του στην ερώτηση για τον Κασόγκι δείχνει ότι για τον Τραμπ το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Δεν το χρησιμοποιεί καν ως πρόσχημα νομιμοποίησης της εξωτερικής πολιτικής του. Απλώς το ζήτημα δεν υφίσταται πλέον. Κλείνει δηλαδή επισήμως η εποχή που τα ανθρώπινα δικαιώματα λειτουργούσαν ως βασικό σημείο αναφοράς της πολιτικής των ΗΠΑ, φτάνοντας στο σημείο να δούμε στρατιωτικές επεμβάσεις στο όνομα της προστασίας τους.
Ορισμένοι θεωρούν ότι επιστρέφουμε στην εποχή Ρίγκαν-Νίξον. Αλλά ακόμα και τότε τα διάφορα αντιδημοκρατικά καθεστώτα που είχαν πελατειακές σχέσεις με τις ΗΠΑ, υποχρεώνονταν από την αμερικανική διοίκηση σε κινήσεις δημοκρατικού εξωραϊσμού, με προσχηματικά μέτρα φιλελευθεροποίησης. Τώρα δεν υπάρχει καν αυτό. Ο Τραμπ όχι μόνο κήρυξε λήξαν το θέμα Κασόγκι, αλλά δεν έκανε καν νύξη για την τρομακτική καταπίεση των γυναικών στη Σαουδική Αραβία, τις βάναυσες τιμωρίες και τον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του καθεστώτος.
Εύλογα θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι ίσως είναι προτιμότερη η ειλικρινής ωμότητα από την υποκριτική εργαλειοποίηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ακόμα και τα υποκριτικά προσχήματα έχουν μια υλική υπόσταση. Δηλαδή κάτι πρέπει να κάνεις για να φαίνεται ότι σέβεσαι τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τώρα ούτε καν αυτό. Το ζήτημα είναι εκτός ατζέντας.