Αναλυτικά τα στοιχεία που καθορίζουν το ύψος της αποζημίωσης απόλυσης.
Ο εργοδότης που καταγγέλλει τη σύμβαση εργασίας αόριστου χρόνου ενός εργαζομένου, δηλαδή που τον απολύει από την εργασία, είναι υποχρεωμένος να του καταβάλει τη νόμιμη αποζημίωση απόλυσης. Χωρίς καταβολή αποζημίωσης η απόλυση είναι άκυρη. Η μόνη περίπτωση νόμιμης απόλυσης χωρίς καταβολή αποζημίωσης είναι αν έχει υποβληθεί εναντίον του εργαζομένου μήνυση για αξιόποινη πράξη που διέπραξε κατά την εκτέλεση της εργασίας του ή αν απαγγέλθηκε εναντίον του κατηγορία για αδίκημα, το οποίο έχει χαρακτήρα τουλάχιστον πλημμελήματος, με την προϋπόθεση βέβαια ότι επηρεάζει δυσμενώς την ομαλή λειτουργία της εργασιακής σχέσης.
Στοιχεία που καθορίζουν το ύψος της αποζημίωσης απόλυσης
- Advertisement -
Το ύψος της οφειλόμενης αποζημίωσης εξαρτάται από τρία στοιχεία: α) από το αν η καταγγελία γίνεται με προειδοποίηση (η προειδοποίηση πρέπει να είναι έγγραφη και όχι προφορική) ή χωρίς προειδοποίηση,
β) από τη διάρκεια της απασχόλησης στον συγκεκριμένο εργοδότη (αποζημίωση οφείλεται μόνο αν η σχέση εργασίας διήρκεσε πάνω από 12 μήνες) και γ) από τις τακτικές αποδοχές του εργαζομένου με καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Για να είναι νόμιμη η απόλυση με προειδοποίηση ενός εργαζομένου με σχέση εργασίας αόριστου χρόνου, διάρκειας μεγαλύτερης των 12 μηνών, απαιτείται προειδοποίηση από τον εργοδότη:
α) 1 μηνός πριν την απόλυση, για εργαζόμενους που έχουν εργαστεί από 12 συμπληρωμένους μήνες μέχρι 2 χρόνια,
β) 2 μηνών πριν την απόλυση, για εργαζόμενους που έχουν εργαστεί από 2 χρόνια συμπληρωμένα μέχρι 5 χρόνια,
γ) 3 μηνών πριν την απόλυση, για εργαζόμενους που έχουν εργαστεί από 5 χρόνια συμπληρωμένα μέχρι 10 χρόνια και
δ) 4 μηνών πριν την απόλυση, για εργαζόμενους που έχουν εργαστεί από 10 χρόνια συμπληρωμένα και πάνω.
Σημειώνεται ότι με την κοινοποίηση της καταγγελίας με προειδοποίηση ο εργοδότης έχει δικαίωμα να απαλλάξει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση να παρέχει την εργασία του, πλήρως ή κατά ένα μέρος. Στην περίπτωση αυτή οι αποδοχές του εργαζομένου καταβάλλονται πλήρως μέχρι την εκπνοή του χρόνου προειδοποίησης.
Αν ο εργοδότης ασκήσει το προηγούμενο δικαίωμα, ο εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να αναλάβει εργασία σε διαφορετικό εργοδότη κατά το χρονικό διάστημα της προειδοποίησης, χωρίς να επηρεάζονται τα αποτελέσματα της καταγγελίας και το ύψος της αποζημίωσης που πρέπει να του καταβληθεί.
Ύψος της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης χωρίς προειδοποίηση
Αν η απόλυση γίνει χωρίς προειδοποίηση, ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει στον απολυόμενο εργαζόμενο αποζημίωση ως εξής:
Χρόνος υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη Ποσό αποζημίωσης
1 έτος συμπληρωμένο έως 4 έτη 2 μηνών αποζημίωση
4 έτη συμπληρωμένα έως 6 έτη 3 μηνών αποζημίωση
6 έτη συμπληρωμένα έως 8 έτη 4 μηνών αποζημίωση
8 έτη συμπληρωμένα έως 10 έτη 5 μηνών αποζημίωση
10 έτη συμπληρωμένα 6 μηνών αποζημίωση
11 έτη συμπληρωμένα 7 μηνών αποζημίωση
12 έτη συμπληρωμένα 8 μηνών αποζημίωση
13 έτη συμπληρωμένα 9 μηνών αποζημίωση
14 έτη συμπληρωμένα 10 μηνών αποζημίωση
15 έτη συμπληρωμένα 11 μηνών αποζημίωση
16 έτη συμπληρωμένα και άνω 12 μηνών αποζημίωση
Ύψος της αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης με προειδοποίηση
Σε περίπτωση απόλυσης με προειδοποίηση καταβάλλεται το μισό της αποζημίωσης που προβλέπεται για την περίπτωση της απόλυσης χωρίς προειδοποίηση.
Την ίδια αποζημίωση (1/2) δικαιούνται και οι εργαζόμενοι που αποχωρούν από την εργασία τους με τη συγκατάθεση του εργοδότη τους κατά τη διάρκεια του χρόνου προειδοποίησης.
Χρόνος απασχόλησης που λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης
Το ποσό της αποζημίωσης απόλυσης εξαρτάται από τον χρόνο απασχόλησης του εργαζομένου στον συγκεκριμένο εργοδότη, από την εργασία του οποίου απολύεται. Για τον καθορισμό του χρόνου αυτού λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος εργασίας που έχει παρασχεθεί από την ημέρα που καταρτίστηκε η σύμβαση εργασίας αόριστου χρόνου μέχρι την ημέρα που γνωστοποιήθηκε στον εργαζόμενο η καταγγελία. Στον χρόνο εργασίας συνυπολογίζονται και τα διαστήματα εκείνα που ο εργαζόμενος δεν παρείχε πραγματική εργασία, είτε επειδή δεν είχε υποχρέωση να εργαστεί π.χ. λόγω άδειας, ασθένειας, διαθεσιμότητας κ.λπ., είτε επειδή ο εργοδότης δεν αποδεχόταν την εργασία του. Αντίθετα, δεν συνυπολογίζεται ο χρόνος της αυθαίρετης απουσίας από την εργασία.
Αποδοχές με βάση τις οποίες υπολογίζεται η αποζημίωση απόλυσης
Ο υπολογισμός της αποζημίωσης απόλυσης γίνεται με βάση τις τακτικές αποδοχές του εργαζομένου κατά τον τελευταίο μήνα εργασίας με καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
Ως τακτικές αποδοχές θεωρούνται ο μισθός και κάθε άλλη παροχή, εφόσον δίνεται αντί μισθού, όπως παροχές σε είδος, προμήθειες κ.λπ. Έτσι, ως τακτικές αποδοχές θεωρούνται: α) τα δώρα εορτών (Πάσχα και Χριστουγέννων) και το επίδομα άδειας, η αναλογία των οποίων υπολογίζεται στις αποδοχές και αυξάνει το ποσό της αποζημίωσης κατά το 1/6, β) η αμοιβή υπερεργασίας και νόμιμης υπερωρίας, η προσαύξηση για νυχτερινή εργασία και για νόμιμη εργασία κατά τις Κυριακές και αργίες και η συμπληρωματική αμοιβή για πρόσθετη εργασία, εφόσον παρέχονται τακτικά, γ) η αξία σε χρήμα παροχών σε είδος (π.χ. κατοικία, τροφή κ.λπ.), εφόσον οι παροχές αυτές χορηγούνται ως αντάλλαγμα για την εργασία και όχι για άλλους σκοπούς, δ) οικειοθελείς παροχές, τις οποίες ο εργοδότης καταβάλλει για μεγάλο χρονικό διάστημα σταθερά, ομοιόμορφα και ανεπιφύλακτα, ε) τα επιδόματα (πριμ) παρουσίας και παραγωγικότητας, εφόσον καταβάλλονται σταθερά ως αντάλλαγμα της εργασίας, στ) τα φιλοδωρήματα που καταβάλλονται υποχρεωτικά από τρίτους (τα προαιρετικά φιλοδωρήματα υπολογίζονται, μόνο αν καταβάλλονται τακτικά και με βάση ρητή ή σιωπηρή συμφωνία αποτελούν μέρος της αμοιβής) κ.α.
Κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης δεν λαμβάνονται υπόψη οι μηνιαίες αποδοχές του εργαζομένου κατά το ποσό που υπερβαίνουν το οκταπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, πολλαπλασιαζόμενο με τον αριθμό τριάντα (30).
Στις περιπτώσεις που εργοδότης είναι το Δημόσιο ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ή Τράπεζες ή Επιχειρήσεις και Οργανισμοί κοινής ωφέλειας ή Επιχειρήσεις επιχορηγούμενες από το Κράτος, η αποζημίωση απόλυσης δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από 15.000 ευρώ.
Ειδικά για τους εργαζόμενους με σχέση εργασίας αόριστου χρόνου που έχουν συμπληρώσει στις 12 Νοεμβρίου 2012 στον ίδιο εργοδότη προϋπηρεσία μεγαλύτερη των 17 ετών, καταβάλλεται πρόσθετη αποζημίωση απόλυσης, δηλαδή επιπλέον αυτής που αναφέρθηκε προηγουμένως, οποτεδήποτε κι αν απολυθούν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κάθε συμφωνία πριν ή μετά τη λύση της σύμβασης εργασίας που εμπεριέχει άμεση ή έμμεση παραίτηση του εργαζομένου από το σύνολο ή μέρος της αποζημίωσης απόλυσης είναι άκυρη.
Παραδείγματα:
Εργαζόμενος δουλεύει συνεχόμενα από την 1.8.2018, με μικτές αποδοχές τον τελευταίο μήνα 1000 ευρώ και απολύεται την 1.11.2025 χωρίς κάποια προειδοποίηση. Έχει 7 συμπληρωμένα χρόνια εργασίας. Δικαιούται αποζημίωση ίση με τις μικτές αποδοχές 4 μηνών δηλ. 4000 ευρώ, συν 1/6 του ποσού αυτού (αναλογία δώρων εορτών και επιδόματος άδειας) δηλ. 666,6 ευρώ. Σύνολο: 4666,6 ευρώ.
Εργαζόμενη δουλεύει συνεχόμενα από την 1.9.2015, με μικτές αποδοχές τον τελευταίο μήνα 1500 ευρώ. Ο εργοδότης την προειδοποιεί την 1.7.2025 ότι θα την απολύσει στη 1.11.2025. Έχει συμπληρωμένα 10 χρόνια εργασίας. Εδώ όμως η προειδοποίηση έγινε ορθά. Δικαιούται, λοιπόν, αποζημίωση 3 μηνών δηλ. 4500 ευρώ, συν 1/6 του ποσού αυτού δηλ. 750 ευρώ. Σύνολο 5250 ευρώ.
Χρόνος καταβολής της αποζημίωσης
Η αποζημίωση απόλυσης καταβάλλεται κατά την ημέρα λύσης της εργασιακής σχέσης. Αν η απόλυση γίνεται με προειδοποίηση, καταβάλλεται κατά την εκπνοή της προθεσμίας προειδοποίησης.
Αν η αποζημίωση ξεπερνά τις αποδοχές δύο μηνών, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταβάλει κατά την απόλυση μέρος της αποζημίωσης που αντιστοιχεί στις αποδοχές δύο μηνών και το υπόλοιπο ποσό να το καταβάλει σε διμηνιαίες δόσεις, καθεμιά από τις οποίες δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τις αποδοχές δύο μηνών.
Συνεπώς, το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει για τις αποζημιώσεις απόλυσης, παρά τα χτυπήματα που δέχτηκε ιδίως κατά το δεύτερο μνημόνιο, εξακολουθεί να είναι αρκετά λεπτομερές, αν και λιγότερο ισχυρό. Χρειάζεται προσοχή στα επιμέρους στοιχεία (προειδοποίηση, βάση υπολογισμού, χρόνος καταβολής κ.λπ.) ώστε τα δικαιώματα του εργαζομένου να προστατευθούν ακέραια.
(Έφη Αχτσιόγλου, Εργατολόγος, Πρώην Υπουργός Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Βουλευτής)