Ήταν το καλοκαίρι του 2023 όταν η βρετανίδα Κέιτι Πίρσφιλντ-Χολμς ταξίδεψε στη Ρόδο με τον σύζυγο και τα δυο τους παιδιά για ένα δεκαήμερο διακοπών.
Σκόπευαν να απολαύσουν τα αξιοθέατα και να περάσουν λίγο χρόνο δίπλα στην πισίνα, όμως τα σχέδιά τους ανατράπηκαν από τη ζέστη.
«Ακόμα και μετά το πρωινό, ένας πεντάλεπτος περίπατος θα ήταν αφόρητος» λέει η ίδια στο BBC. Η κατάσταση χειροτέρεψε δραματικά όταν ξέσπασαν οι μεγάλες πυρκαγιές εκείνου του καλοκαιριού. «Με τη ζέστη της φωτιάς η θερμοκρασία έμοιαζε να ξεπερνά τους 40 βαθμούς» θυμάται.
- Advertisement -
Περίπου 19.000 τουρίστες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα δωμάτιά τους στη Ρόδο, μια μαζική φυγή που έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο. Ένα νιόπαντρο ζευγάρι από τη Γλασκώβη περιέγραψε την κατάσταση ως «ταινία καταστροφής».
Η Πίρσφιλντ-Χολμς επέλεξε να μείνει στη βίλα που είχε νοικιάσει, έκτοτε όμως άλλαξε τον τρόπο που κάνει διακοπές.
Το καλοκαίρι του 2023 έφερε κύμα καύσωνα που σάρωσε όχι μόνο την Ελλάδα αλλά και την Ιταλία, την Ισπανία, την Τουρκία και την Κύπρο, με τις θερμοκρασίες να φτάνουν τους 45 βαθμούς.
Θανάσιμη ζέστη
Περισσότεροι από 47.000 άνθρωποι στην Ευρώπη πέθαναν από τη ζέστη στη διάρκεια του 2023, δεύτερο θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ μετά το 2024, εκτιμά το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας στη Βαρκελώνη.
Ο απολογισμός ήταν ακόμα μεγαλύτερος το 2022, με το ινστιτούτο να εκτιμά ότι οι θάνατοι ξεπέρασαν τους 70.000.
Και σύμφωνα με περυσινή μελέτη στο Lancet Public Health, οι θάνατοι από καύσωνα στην Ευρώπη ενδέχεται να τριπλασιαστούν μέχρι το τέλος του αιώνα, με τους αριθμούς να αυξάνονται δυσανάλογα στις χώρες της Νότιας Ευρώπης.
Με τους καύσωνες να γίνονται όλο και εντονότεροι και συχνότεροι λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι τουρίστες αναγκάζονται να προσαρμοστούν.
Σε έρευνα που δημοσίευσε τον Απρίλιο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ταξιδιού, το 81% των Ευρωπαίων δήλωνε ότι πλέον προγραμματίζει τις διακοπές του ανάλογα με παράγοντες που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή. Το ένα τρίτο δήλωσε ότι επιλέγει προορισμούς με ήπιο καιρό.
Το ίδιο κάνει και η Πίρσφιλντ-Χολμς, η οποία ταξίδεψε ξανά στην Ελλάδα μετά την περιπέτεια του 2023, πλέον όμως προτιμά τους δροσερούς μήνες του Οκτωβρίου και ρου Μαΐου.
Όπως λέει ο Σάιμον Κάλντερ, παρουσιαστής της ταξιδιωτικής εκπομπές The Travel Show του BBC, αρκετά τουριστικά γραφεία αναφέρουν ότι οι πελάτες τους μεταφέρουν τις καλοκαιρινές διακοπές στην περίοδο του Πάσχα.
«Χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ελλάδα και η Τουρκία, οι οποίες σήμερα προσελκύουν τους τουρίστες του ήλιου και της άμμου, είναι πιθανό να γίνουν υπερβολικά ζεστές το καλοκαίρι» σχολίασε ο Μπας Άμελουνγκ, καθηγητής ανάλυσης περιβαλλοντικών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Βαγκενίνγκεν στην Ολλανδία.
Η Ευρώπη είναι σήμερα η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρος, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Μετεωρολογίας.
Και εκτός από την άνοδο της θερμοκρασίας, η νότια Ευρώπη κινδυνεύει επίσης από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη διάβρωση των ακτών. Πρόσφατη μελέτη εκτιμούσε ότι, σύμφωνα με το μεσαίο από τα πέντε σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), μέχρι το 2050 κινδυνεύει να χαθεί το ένα πέμπτο της αμμώδους ακτογραμμής της Μεσογείου.
Παράταση της τουριστικής περιόδου
Πολλοί προορισμοί βλέπουν θετικά την αύξηση των χειμερινών τουριστών. Στην Ελλάδα, η τουριστική κίνηση της άνοιξης του 2024 ήταν 20% αυξημένη σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Στην Ισπανία, οι αφίξεις ξένων τουριστών το δίμηνο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου ξεπέρασαν φέτος τα 10 εκατομμύρια, αυξημένες κατά 20% σε σχέση με το 2019.
«Βλέπουμε ορισμένους προορισμούς να αυξάνουν τις επενδύσεις για συνδέσεις τους χειμερινούς μήνες, για παράδειγμα προσθέτοντας πτήσεις στο χειμερινό πρόγραμμα» είπε η Τεοντόρα Μαρίνσκα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων.
Η αλλαγή είναι ευπρόσδεκτη, είπε, δεδομένου ότι οι τουριστικοί οργανισμοί προσπαθούν εδώ και χρόνια να παρατείνουν το διάστημα που τα καταλύματα μένουν ανοιχτά.
Στην Ισπανία, ορισμένες πόλεις οργανώνουν δραστηριότητες σε εσωτερικούς χώρους στη διάρκεια την ημέρα και παρατείνουν τη λειτουργία των καταστημάτων το απόγευμα.
Ο Σάιμον Κάλντερ, ο παρουσιαστής του BBC, θυμάται να βγαίνει για ξενάγηση στην ιταλική πόλη του Γράδο στις 10 το βράδυ.
Σε κάποιες περιπτώσεις όμως η κλιματική αλλαγή έχει και οικονομικές συνέπειες. Το BBC υπενθυμίζει ότι το 2024 η Ελλάδα αντικατέστησε τον φόρο διαμονής με το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», μέσω του οποίου χρηματοδοτούνται έργα ανοικοδόμησης έπειτα από κλιματικές καταστροφές.
Αυτό σημαίνει ότι για μια εβδομάδα διακοπών στην Ελλάδα μεταξύ Απριλίου και Οκτωβρίου οι τουρίστες καλούνται να πληρώσουν έως και 100 ευρώ επιπλέον ανά δωμάτιο.
Ανταγωνισμός από Σκανδιναβία
Εκπρόσωποι της τουριστικής βιομηχανίας παρατηρούν επίσης μια τάση προτίμησης μη παραδοσιακών προορισμών στην Ευρώπη.
«Υπάρχει μια αυξανόμενη έμφαση στα ταξίδια σε βόρειους προορισμούς, με περισσότερα δρομολόγια προς Ισλανδία, Νορβηγία και Ισλανδία, είπε ο Κάλντερ.
Την ίδια γνώμη έχει ο Σον Τίπτον της Ένωσης Βρετανών Ταξιδιωτικών Πρακτόρων: «Προορισμοί όπως η Σκανδιναβία που στο παρελθόν δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς γίνονται τώρα της μόδας λόγω των τάσεων στο Instagram» δήλωσε.
Ταχύτερη ανάπτυξη από τους παραδοσιακούς προορισμούς εμφανίζουν επίσης οι ακτές της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου και της Βουλγαρίας, παρατήρησε η Μαρίνσκα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων.
«Οι διακοπές στην παραλία παραμένουν μακράν οι πιο δημοφιλείς» είπε. «Υπάρχει όμως μια αλλαγή συμπεριφοράς και ο κόσμος διαλέγει διαφορετικούς προορισμούς.
Πολλοί τουρίστες έχουν το περιθώριο να κάνουν διακοπές οποιαδήποτε εποχή του έτους, αυτό όμως δεν ισχύει για όσους έχουν παιδιά σχολικής ηλικίας, επισήμανε ο καθηγητής Άμελουνγκ.
Αυτό σημαίνει ότι οι χώρες της Μεσογείου θα συνεχίσουν να υποδέχονται ορδές τουριστών τα καλοκαίρια.
Τουλάχιστον για την ώρα. Όπως προειδοποίησε ο Άμελουνγκ, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να ανατρέψει την κατάσταση στο προσεχές μέλλον.
»Αν έχουμε μεγάλους καύσωνες και πυρκαγιές σε όλη τη Μεσόγειο τα τρία ή τέσσερα από τα πέντε επόμενα καλοκαίρια, αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να φέρει ένα σημείο καμπής στις αντιλήψεις του κοινού, από το ‘το μεσογειακό κλίμα είναι ιδανικό για θερινές διακοπές’ στο ‘η Μεσόγειος είναι αφόρητα ζεστή το καλοκαίρι, ας πάμε κάπου αλλού».