Ούτε ακόλουθος πρεσβείας δεν πείθεται για την αξία και τη σπουδή να δημοσιοποιηθεί με τόσο πομπώδη τρόπο η συνάντηση του υπουργού Εθνικής Άμυνας με πρεσβευτή συμμαχικού κράτους και μέλους της Ε.Ε., ιδιαίτερα όταν η συνάντηση αφορά τη στρατηγική συνεργασία, αλλά και τα αμυντικά συστήματα που εξάγονται από τη Γαλλία.
Προβληματική καθίσταται η δημοσιοποίηση του γεγονότος επειδή πραγματοποιείται σε χρονική στιγμή κατά την οποία η κυβέρνηση καλείται να αντιμετωπίσει συντονισμένα σοβαρές διεθνείς και εσωτερικές προκλήσεις που απασχολούν την ελληνική κοινωνία με κορύφωση τις κινητοποιήσεις των πολιτών εξαιτίας του φρικτού δυστυχήματος των Τεμπών.
Η συνάντηση με την πρέσβειρα της Γαλλίας στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας αποστασιοποιεί τον αρμόδιο υπουργό από τα επίπονα καθημερινά κοινωνικά προβλήματα, ενώ ανέξοδα τον διατηρεί στη δημοσιότητα επειδή… «ασχολείται με την εθνική άμυνα της χώρας!».
Η συνομιλία του υπουργού Εθνικής Άμυνας με τη διαπιστευμένη εκπρόσωπο φίλης χώρας πιθανώς να ενδιαφέρει, επειδή, όπως πληροφορούμαστε από τα ΜΜΕ, στην τακτική γραμμή προμηθειών της Γαλλίας προς την Τουρκία (αμφότερες χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ) εντάσσεται και το Meteor, το οποίο κατά την άποψη του Έλληνα υπουργού Άμυνας δεν πρέπει να πωληθεί στην Άγκυρα.
Προφανώς και πραγματοποιούνται τέτοιου είδους συνομιλίες μεταξύ υπουργών και διπλωματών, αλλά δεν δημοσιοποιούνται κατά προτεραιότητα από την πλευρά του οικοδεσπότη, εκτός αν οι συνομιλητές επιλέξουν να ενημερωθεί η κοινή γνώμη για ένα θέμα συμμαχικών σχέσεων με λεκτικό που εκφράζει και τα δύο μέρη.
Οι υπουργοί Εθνικής Άμυνας, στις χώρες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, δεν συνηθίζεται να προβαίνουν σε διαβήματα και αυστηρές συστάσεις προς διαπιστευμένους διπλωμάτες στη χώρα υποδοχής, ειδικότερα προς πρέσβεις, εκτός και αν επιλέγεται κατά περίπτωση διαφορετική διαχείριση σοβαρού θέματος ύστερα από απόφαση του πρωθυπουργού και του υπουργού των Εξωτερικών. Όμως το συγκεκριμένο ζήτημα μάλλον δεν αποτελεί υπόθεση εκτάκτου προτεραιότητας.
Αποκλειστική αρμοδιότητα του ΥΠΕΞ
Το έργο των διπλωματικών σχέσεων, στο οποίο υπάγεται και κάθε στρατηγική συμμαχία, αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα του υπουργού Εξωτερικών. Θεωρείται υπερβολικά περίεργη κίνηση, προσωπικού ενδιαφέροντος και εσωτερικής κατανάλωσης, κάθε ενέργεια που πρωτοβούλως προβάλλεται, ενώ δεν έχει εξαντληθεί η διαδικασία της διπλωματικής πρακτικής και της εθιμοτυπίας, όπως ορίζεται από τη διεθνή πρακτική.
Συνηθίζεται το υπουργείο Εξωτερικών να αποφασίζει, μετά την ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων και την πραγματοποίηση διαβημάτων, όποτε κριθεί πολιτικά σκόπιμο, αν απαιτείται συνάντηση του διαπιστευμένου πρεσβευτή με τον υπουργό στον οποίο εμπίπτει το προς εξέταση θέμα.
Όμως της συνάντησης του ΥΠΕΘΑ και της πρέσβειρας της Γαλλίας δεν φαίνεται να προηγήθηκε ό,τι προβλέπεται από τη διπλωματία. Μετά τη δημοσιοποιημένη συνάντηση στο γραφείο του υπουργού Εθνικής Άμυνας δεν εκλήθη η πρέσβειρα της Γαλλίας στο υπουργείο Εξωτερικών για περαιτέρω συνομιλίες και δεν δημοσιοποιήθηκε, ορθώς αν πραγματοποιήθηκε, οποιαδήποτε συνακόλουθη διπλωματική κίνηση από την πρεσβεία μας στο Παρίσι.
Επίσης, η απάντηση του πρωθυπουργού σε ερώτηση δημοσιογράφου για το θέμα δεν βοηθά καθόλου την κοινή γνώμη να αντιληφθεί τη σκοπιμότητα της ενέργειας, κυρίως επειδή ο υπουργός Εθνικής Άμυνας εμφανίζεται να λησμονεί όσα θα έπρεπε να θυμάται από τη θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών.
Αποδυνάμωση κρίσιμων ρόλων
Τα κράτη υποχρεώνονται να δραστηριοποιούνται διεθνώς με πολιτική και διπλωματική συνέπεια. Τους όρους της διεθνούς επικοινωνίας οφείλουν να σέβονται και να εφαρμόζουν ακόμη και όσοι δεν αντιλαμβάνονται την ξεχωριστή αξία του πρωτοκόλλου και της εθιμοτυπίας, είτε από άγνοια είτε από αλαζονεία. Η αγωνία κάθε λειτουργού για επιτυχημένη σταδιοδρομία υποχρεωτικά υπόκειται στην εξυπηρέτηση της διπλωματίας και των προϋποθέσεών της, επειδή μόνο με αυτόν τον τρόπο εξυπηρετείται η εθνική πολιτική, οικονομική, πολιτισμική και γεωστρατηγική.
Η μεθοδευμένη απόκλιση από το κυβερνητικό πλαίσιο διαμόρφωσης και άσκησης εξωτερικής πολιτικής προβληματίζει. Αποδυναμώνεται διεθνώς ο ρόλος και η αξιοπιστία του πρωθυπουργού, του υπουργού Εξωτερικών και των διπλωματών.
Καθένας μπορεί να ισχυρίζεται ότι υπουργικές επιλογές φορτισμένες με «εθνική υπερηφάνεια» είναι σημαντικές για ευρύτερη κατανάλωση. Όμως αυτή η αντίληψη παραγόντων που δεν χειρίζονται άμεσα τη διπλωματία απέχει πολύ από την πραγματικότητα του διεθνούς ανταγωνισμού, που ορίζεται από αυστηρούς όρους συμπεριφοράς σε ακραία αναθεωρητικό και διεκδικητικό περιβάλλον.
Οι υπουργοί αναλαμβάνοντας το χαρτοφυλάκιό τους γνωρίζουν πολύ καλά τους κανόνες του πολιτικού παιγνίου και κυρίως την υποχρέωση τους να αποφεύγουν κινήσεις που θα μπορούσαν να εκληφθούν ως διάσπαση και άμεση διαφοροποίηση στην υλοποίηση της πολιτικής εκθέτοντας διεθνώς πρωτίστως τον πρωθυπουργό, αλλά και συνολικά την πολιτική ηγεσία της χώρας.
Διπλωματία δεν είναι μόνο ό,τι φαίνεται
Πολλές φορές, κατά τη διπλωματική εξέλιξη του έργου εκπροσώπησης της χώρας μας, υπουργοί, βουλευτές, ακόμη και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, θεωρώντας ατυχώς ότι η άσκηση διπλωματίας είναι μόνο ό,τι φαίνεται (δεξιώσεις, χοροί στα παλάτια, επίσημα γεύματα, παρελάσεις κ.λπ.), έφεραν τη διπλωματική υπηρεσία, τον υπουργό Εξωτερικών και τον πρωθυπουργό σε πολύ δύσκολη θέση, είτε επειδή διμερώς «αναρμόδιοι ενθουσιώδεις Ταλεϊράνδοι» υποσχέθηκαν προώθηση σχέσεων πέρα από όσα διακρατικά έχουν συμφωνηθεί, είτε επειδή υπογράφηκαν Μνημόνια Συνεργασίας από υπουργούς, δημάρχους και περιφερειάρχες χωρίς να επικοινωνήσουν με το υπουργείο Εξωτερικών.
Πολλά ασήμαντα κατά τους πολλούς καθίστανται μεγάλα προβλήματα για τη συνέπεια και την αξιοπιστία της χώρας μας.
Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση και την πανδημία θεωρήθηκε ότι αναδείχθηκε η αξία της συνεργασίας και της αλληλεγγύης. Διεθνώς, παρά τις τεράστιες προκλήσεις, διαφαίνεται προσπάθεια συγκλίσεων. Περιέργως στην Ελλάδα μόλις η ωρίμανση των πρωτοβουλιών της χώρας αγγίζει την επιτυχία κάποιοι θεωρούν ότι έφτασε η στιγμή να προβάλουν την προσωπική τους φιλοδοξία αδιαφορώντας για την πραγματική ανάγκη της στιγμής.
Με γνώμονα την προσωπική προβολή αποφασίστηκε η σαρωτική συνταξιοδότηση διπλωματικών υπαλλήλων στο 65ο έτος της ηλικίας τους, ενώ για όλο το Δημόσιο ως έτος συνταξιοδότησης ορίζεται το 67ο έτος της ηλικίας του υπαλλήλου. Στον υπόλοιπο εργασιακό χώρο, ιδιωτικό και δημόσιο, ανατίθεται σημαντικό έργο λειτουργού του κράτους, εκλεγμένου ή διορισμένου, ακόμη και πέραν του 67ου έτους. Αμέσως μετά τη συνταξιοδότησή τους οι «κοντινοί» θεωρούνται απαραίτητοι και επανέρχονται στην ενέργεια… για τις ανάγκες της υπηρεσίας.
Δημοσιονομική συνέπεια της στρεβλής πρακτικής αποτελεί η διπλή αμοιβή των «κλητών», σύνταξη και νέα μισθοδοσία, μετά την ανάκλησή τους στην ενεργό υπηρεσία.
Μερικά αξιοπρόσεκτα συμβάντα
Όμως οι σαρωτικές συνταξιοδοτήσεις στο υπουργείο Εξωτερικών και προσφάτως στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας από τον ίδιο πολιτικό συνδυάζονται και με άλλα αξιοπρόσεκτα συμβάντα, επειδή θίγουν την εξωτερική πολιτική και την οικονομική πραγματικότητα της χώρας. Σε αυτά επιγραμματικά περιλαμβάνονται:
● Η ατυχέστατη απέλαση του τότε πρεσβευτή της Λιβύης, που σήμερα προεδρεύει στη χώρα του.
● Η αποτυχημένη αποστολή (και με ποίο οικονομικό κόστος;) του κυβερνητικού αεροσκάφους στο Αφγανιστάν.
● Η παραβίαση του εναερίου χώρου της Λιβύης από το κυβερνητικό αεροσκάφος, δηλωμένο ως στρατιωτικό αεροσκάφος (με ποίο αλήθεια πολιτικό και οικονομικό κόστος;), όταν η κυβέρνηση της Τρίπολης απαγόρευσε να ολοκληρωθεί υπουργικό ταξίδι από τον εναέριο χώρο της Λιβύης προς τη Βεγγάζη για τα εγκαίνια του ελληνικού προξενείου.
● Η αφωνία του τότε υπουργού Εξωτερικών στο δυστύχημα των Τεμπών, όταν η Ελλάδα γινόταν ξανά αρνητικό πρωτοσέλιδο στον διεθνή Τύπο.
● Οι συνεχείς, με μεγάλη οικονομική δαπάνη, ανά τον κόσμο συναντήσεις δευτερευούσης διπλωματικής αξίας, που παραδοσιακά πραγματοποιούν επιτόπιοι πρεσβευτές.
● Η περιορισμένη γνώση ειδικών θεμάτων για την προώθηση της διπλωματίας μας στην περιοχή ΜΕΝΑ. Η πρόσφατη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν στην Ντόχα επιβεβαιώνει την ορθότητα των έγκαιρων υπηρεσιακών εισηγήσεων, που δεν αναγνώστηκαν από τον κ. Δένδια, ο οποίος προτίμησε την ανατροπή αποτελεσμάτων ανωτάτων υπηρεσιακών συμβουλίων για να απαλλαγεί από τους δυσάρεστους εισηγητές, οι οποίοι πρόβαλλαν εγγράφως και χωρίς αναστολές όσα, έστω και με καθυστέρηση, υλοποιούνται σήμερα.
● Οι διπλωματικές ασυνέπειες στα Πατριαρχεία, στη Θράκη, στην Άγκυρα, όπου οι «εθνικά υπερήφανες» αντιδράσεις του επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας παραμέρισαν τις πρωθυπουργικές οδηγίες, αλλά μπροστά στις κάμερες χώρεσε και το ατυχέστατο χιούμορ / χαριεντισμός για παράθεση γεύματος, επειδή παρά την ένταση των συνομιλιών… «κάποιοι συνέχιζαν να πεινάνε».
Η λάθος συγκυρία
Η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής δικαίως απασχολεί το σύνολο της κοινωνίας και τα κοινοβουλευτικά κόμματα στη χώρα μας. Η θέση της Ελλάδας παραμένει κομβική, εξαιρετικά σημαντική και προβάλλεται από τον πρωθυπουργό της χώρας και τον υπουργό Εξωτερικών. Η προώθηση των εθνικών στόχων επιτυγχάνεται με συνολικές αποφάσεις και καλά συντονισμένο έργο. Οι εξαγωγικές επιλογές κρατών που παράγουν αμυντικά συστήματα αποφασίζονται με πολλά κριτήρια και σκοπιμότητες και ως τέτοιες αντιμετωπίζονται από τη χώρα μας.
Όμως, την ώρα που διευρύνεται με συστηματική και επίμονη πρωτοβουλία του Έλληνα πρωθυπουργού η συζήτηση για την ενίσχυση της Κοινής Ευρωπαϊκής Αμυντικής Στρατηγικής και της ευρωπαϊκής παραγωγής αμυντικών συστημάτων η αντίδραση του υπουργείου Εθνικής Άμυνας στο εξαγωγικό εξοπλιστικό πρόγραμμα της Γαλλίας μάλλον δεν περνά τα σωστά μηνύματα των επιθυμιών της χώρας μας προς την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Προφανώς και στην ελληνική πολιτική ζωή αναδεικνύονται από την κοινή γνώμη «άριστοι» υπουργοί, εθνικά αξιοπρεπείς, ακόμη και όταν η πολιτική και υπουργική τους διαδρομή χαρακτηρίζονται από ατυχείς χειρισμούς, που σχετίζονται με το χαρτοφυλάκιό τους, και κινήσεις ξεπερασμένου παλαιοκομματισμού, που μόνο «γίγαντας με μυαλό μικρού, αθώου παιδιού» θα μπορούσε να επιλέξει.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
Νυχτερινός ουρανός χωρίς παρατηρησιμότητα είναι μια μορφή υποβάθμισης του αστικού τοπίου
ΣΥΡΙΖΑ: Αντίστροφη στρατηγική από ΠΑΣΟΚ για τα Τέμπη
