Στις 19 Ιανουαρίου 2025 και μετά τη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, οι σιίτες αντάρτες Χούθι ή Ανσάρ Αλλάχ (κορυφαίο μέλος του σιιτικού «Άξονα Αντίστασης») ανακοίνωσαν μέσω του Κέντρου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Επιχειρήσεων (Humanitarian Operations Coordination Center – HOCC) της Υεμένης ότι αφενός θα περιορίσουν τις επιθέσεις τους μόνο εναντίον εμπορικών πλοίων που συνδέονται με το Ισραήλ, αφετέρου, όταν ολοκληρωθούν όλες οι φάσεις της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας, θα τερματίσουν την επιθετική τους δραστηριότητα και κατά των πλοίων που συνδέονται με το Ισραήλ.
Να θυμίσουμε ότι, στις 31 Οκτωβρίου 2023, ο Γιαχία Σαρέα, στρατιωτικός εκπρόσωπος των Χούθι, είχε δηλώσει ότι «οι επιθέσεις κατά του Ισραήλ θα συνεχιστούν όσο θα συνεχίζονται οι ισραηλινές επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας».
Οι επιπτώσεις της επιθετικότητας των Υεμενιτών ανταρτών
Η κρίση της Ερυθράς Θάλασσας έχει δημιουργήσει προβλήματα στη διεθνή ναυσιπλοΐα, σε περιφερειακά λιμάνια και σε βασικές διαδρομές όπως η Διώρυγα του Σουέζ, όπου ο αριθμός των διελεύσεων μειώθηκε από περίπου 2.068 τον Νοέμβριο του 2023 σε περίπου 877 τον Οκτώβριο του 2024, σύμφωνα με στοιχεία της Lloyd’s List Intelligence.
Για λόγους ασφαλείας πολλές εταιρείες αποφάσισαν να μεταφέρουν τα εμπορεύματά τους νοτίως της αφρικανικής ηπείρου. Οι μεγάλες αποστάσεις αύξησαν την κατανάλωση καυσίμου και το συνολικό κόστος των θαλάσσιων μεταφορών, γεγονός που με τη σειρά του οδήγησε σε υψηλότερους ναύλους. Πάντως, όσα πλοία διέρχονται από τα στενά Μπαμπ Ελ Μαντάμπ συνήθως συνοδεύονται από πολεμικά πλοία.
Ωστόσο και ορισμένα πολεμικά πλοία αποφεύγουν τη διέλευση από την Ερυθρά Θάλασσα, παρά τις συνεχείς αεροναυτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Για παράδειγμα, μια φρεγάτα του γερμανικού πολεμικού ναυτικού αναγκάστηκε να πλεύσει γύρω από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, επειδή δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένη για να αμυνθεί από μια πιθανή επίθεση των Υεμενιτών ανταρτών.
Όπως αναφέρει το Maritime Executive, η κατάσταση ασφαλείας στις θαλάσσιες περιοχές της Υεμένης παραμένει συγκρουσιακή, γεγονός που αναγκάζει ορισμένες ναυτιλιακές εταιρείες να πληρώνουν τους Χούθι, προκειμένου να μην επιτεθούν στα πλοία τους. Επίσης, παρά τις πρόσφατες ανακοινώσεις περί περιορισμού των επιθέσεων, αρκετές εταιρείες μεταφορών αποφάσισαν να συνεχίσουν να διέρχονται νότια της Αφρικής.
Για παράδειγμα, η εταιρεία MSC Mediterranean Shipping Co. SA, που ελέγχει περίπου το 20% της παγκόσμιας χωρητικότητας, ανακοίνωσε ότι τα πλοία της θα συνεχίσουν να διέρχονται γύρω από το νότιο άκρο της Αφρικής. Να σημειώσουμε ότι τα εμπορικά πλοία κινδυνεύουν και επειδή οι Χούθι συχνά επιτίθενται χρησιμοποιώντας παρωχημένα ή και ανακριβή δεδομένα ναυτιλίας. Δηλαδή, δεν διαθέτουν αξιόπιστο σύστημα διευκρίνισης της ταυτότητας των πλοίων.
Αεροναυτικές επιχειρήσεις κατά των Χούθι
Οι επιθέσεις των Χούθι οδήγησαν στον σχηματισμό ναυτικών αποστολών, συμπεριλαμβανομένης της Επιχείρησης Prosperity Guardian υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Επιχείρησης Aspides (EUNAVFOR Aspides: Ναυτική επιχείρηση με έδρα την Ελλάδα, που προστατεύει και συνοδεύει σκάφη στην Ερυθρά Θάλασσα, αλλά δεν πραγματοποιεί πλήγματα στην ξηρά) υπό την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Παρότι οι δυνάμεις της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM) και η ισραηλινή πολεμική αεροπορία διεξήγαγαν αεροπορικές επιδρομές εναντίον των εκτοξευτών και των εγκαταστάσεων αποθήκευσης των βλημάτων των Χούθι εντός της Υεμένης, η επιχειρησιακή τους δυνατότητα δεν μειώθηκε αισθητά. Να σημειώσουμε επίσης ότι, από τον Ιανουάριο του 2024, οι δυνάμεις του δυτικού συνασπισμού έχουν πλήξει στόχους των σιιτών ανταρτών της Υεμένης τουλάχιστον οκτώ φορές. Επίσης, τον ίδιο μήνα, η κυβέρνηση Μπάιντεν επαναπροσδιόρισε τους Χούθι ως «παγκόσμια τρομοκρατική οργάνωση», αλλά όπως ήταν αναμενόμενο αυτό δεν μείωσε την επιθετική τους δραστηριότητα.
Η απειλή το επόμενο διάστημα
Θεωρητικά, η πλήρης εφαρμογή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα θα έπρεπε να τερματίσει την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα. Ωστόσο, εάν η κυβέρνηση Τραμπ ακολουθήσει μια σκληρή πολιτική έναντι του Ιράν, τότε είναι σχεδόν σίγουρο ότι η κρίση θα συνεχισθεί και ίσως τα εμπορικά πλοία αντιμετωπίσουν περισσότερες απειλές.
Επομένως, η πολιτική της νέας αμερικανικής κυβέρνησης για τη Μέση Ανατολή, μεταξύ άλλων, αναμένεται να επηρεάσει άμεσα την παγκόσμια ναυτιλία στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας και του Κόλπου του Άντεν. Γενικότερα, η ασφάλεια της ναυτιλίας στην Ερυθρά Θάλασσα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις αμερικανο-ιρανικές σχέσεις, τις ισραηλινο-ιρανικές σχέσεις, καθώς και την κατάσταση ασφαλείας στη Γάζα και τα ισραηλινο-λιβανικά σύνορα.
Είναι γεγονός ότι το οπλοστάσιο των οπλισμένων μη επανδρωμένων αεροσκαφών (Unmanned Combat Aerial Vehicles – UCAVs) και των βλημάτων (βαλλιστικών και cruise) των Υεμενιτών ανταρτών Χούθι συνιστά μείζονα απειλή τόσο για τους εγχώριους όσο και των περιφερειακούς αντιπάλους τους.
Αυτός είναι και ο λόγος που οι σιίτες αντάρτες έθεσαν ως ύψιστη προτεραιότητα τη συνεχή ανάπτυξη των εν λόγω οπλικών συστημάτων. Μάλιστα, έχει τεθεί ως βασικός στόχος της ηγεσίας των Χούθι η εξασφάλιση της χρηματοδότησης και της υλικοτεχνικής υποστήριξης των εν λόγω προγραμμάτων, ανεξάρτητα από την υποστήριξη της Τεχεράνης.
Προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους, οι Χούθι έχουν εμβαθύνει τη σχέση τους με την Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (Al-Qaida in the Arabian Peninsula – AQAP), που εδρεύει στην Υεμένη. Από την πλευρά της, η AQAP διευκόλυνε τους Υεμενίτες αντάρτες να συνεργασθούν με τζιχαντιστικές ομάδες που εδρεύουν στο Κέρας της Αφρικής, όπως η Αλ-Σαμπάμπ (ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση, που επιδιώκει τη δημιουργία ενός ισλαμικού κράτους στη Σομαλία).
Στην παρούσα φάση,τόσο η AQAP όσο και η Αλ Σαμπάμπ υποστηρίζουν – κατά κάποιον τρόπο ως εταίροι – τη λαθραία διακίνηση του απαραίτητου υλικού για την ανάπτυξη των οπλικών προγραμμάτων (UCAVs και βλημάτων) των Χούθι.
Η ταχεία υιοθέτηση και ενσωμάτωση της τεχνολογίας βλημάτων και UCAVs, σε συνδυασμό με την πολεμική τους κουλτούρα, καθιστά τους Χούθι ιδιαίτερα σημαντική απειλή κατά των εγχώριων και περιφερειακών αντιπάλων τους. Επιπρόσθετα, το αυξανόμενο ενδιαφέρον και η συνεργασία των Υεμενιτών ανταρτών με τζιχαντιστικές ομάδες και παράνομα δίκτυα που εδρεύουν στο Κέρας της Αφρικής, προσθέτουν ένα ακόμη επίπεδο πολυπλοκότητας και κινδύνου σε μια ήδη ασταθή περιοχή, η οποία έχει ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική ναυτιλία, την οικονομία και την ενεργειακή ασφάλεια.
* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής (geostrategical@yahoo.gr)
Διαβάστε επίσης:
Μακρόν – Σολτς σε Τραμπ: «Η Ευρώπη δεν θα πτοηθεί, ούτε θα κρυφτεί»
