Ο αντισημιτισμός βρίσκεται σε άνοδο 80 χρόνια μετά την απελευθέρωσή του Άουσβιτς, προειδοποιούν οι επιζώντες και υπενθυμίζουν ότι είναι «ώρα για δράση». Φέτος στην εκδήλωση δεν κλήθηκαν να μιλήσουν πολιτικοί. Τα μηνύματα δράσης τα έστειλαν οι επιζώντες, ο διευθυντής του Μουσείου του Άουσβιτς αλλά και ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου.
Η 80ή επέτειος της απελευθέρωσης του Άουσβιτς από τα σοβιετικά στρατεύματα εορτάστηκε σήμερα, Δευτέρα, στον χώρο του πρώην στρατοπέδου θανάτου.
Η εφετινή τελετή θεωρείται ευρέως ως η τελευταία μεγάλη εκδήλωση στην οποία θα μπορέσει να παρευρεθεί ένας αξιοσημείωτος αριθμός επιζώντων του Άουσβιτς.
Μεταξύ αυτών που ταξίδεψαν στον τόπο του εγκλήματος είναι και η 86χρονη Τόβα Φρίντμαν, η οποία ήταν 6 ετών όταν ήταν ανάμεσα στους 7.000 ανθρώπους που απελευθερώθηκαν στις 27 Ιανουαρίου 1945. Πιστεύει ότι θα είναι η τελευταία συγκέντρωση επιζώντων στο Άουσβιτς και ήρθε από το σπίτι της στο Νιου Τζέρσεϊ για να προσθέσει τη φωνή της σε όσους προειδοποιούν για την αύξηση του μίσους και του αντισημιτισμού.
Οι ναζιστικές γερμανικές δυνάμεις δολοφόνησαν περίπου 1,1 εκατ. ανθρώπους στον χώρο αυτό στη νότια Πολωνία, η οποία βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα περισσότερα από τα θύματα ήταν Εβραίοι που σκοτώθηκαν σε θαλάμους αερίων, αλλά και Πολωνοί, Ρομά, Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι και άλλοι που ήταν στο στόχαστρο των ναζί.
«Κάντε κάτι, δράστε», ο διευθυντής του μουσείου του Άουσβιτς απευθύνει έκκληση για την προστασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος. Κλείνοντας την εκδήλωση, ο διευθυντής του μουσείου του Άουσβιτς, Piotr Cywiński, απηύθυνε έκκληση για την προστασία της μνήμης του Ολοκαυτώματος και του Άουσβιτς.
Δήλωσε:
«Κάθε γενιά χρειάζεται έναν φακό για να αξιολογήσει την εποχή της.
Η μνήμη πονάει. Η μνήμη βοηθάει. Η μνήμη καθοδηγεί. Η μνήμη προειδοποιεί. Η μνήμη ευαισθητοποιεί. Η μνήμη υποχρεώνει.
Ποιος είσαι χωρίς μνήμη; Χωρίς μνήμη, δεν έχεις ιστορία. Δεν έχεις εμπειρία, ούτε σημείο αναφοράς.
Αν δεν έχεις μνήμη, μπορεί να μην ξέρεις ποιο μονοπάτι να επιλέξεις. Και αν πραγματικά δεν έχεις μνήμη, να είσαι σίγουρος: οι εχθροί σου θα σχεδιάσουν ένα για σένα.
Κάντε κάτι καλό – ό,τι μπορείτε, με τον καλύτερο τρόπο που μπορείτε. Κάντε το για τους άλλους, και … κάντε το χωρίς να ξεπερνάτε τις δυνατότητές σας.
Αλλά κάνε κάτι. Δράστε».
Η ομιλία του ολοκληρώνει το επίσημο μέρος της τελετής, ενώ ακολουθούν προσευχές και αφιερώματα, καθώς επιζώντες και ηγέτες ανάβουν αναμνηστικά κεριά.
«Ανατριχιαστικοί παραλληλισμοί» μεταξύ της δεκαετίας του 1930 και του 2025, λέει ο πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου
Ο Ronald S. Lauder, πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου, μίλησε εκ μέρους των μεγάλων δωρητών του μουσείου του Άουσβιτς.
Σε μια έντονα διατυπωμένη ομιλία, προειδοποίησε για τη δραματική άνοδο του αντισημιτισμού,
Ακολουθούν αποσπάσματα από την ομιλία του:
«Πριν από δέκα χρόνια, το 2015, ο επιζών του Άουσβιτς, ο Ρόμαν Κεντ, βρισκόταν εδώ σε αυτό το βήμα στην 70ή επέτειο της απελευθέρωσης. Είπε αυτά τα λόγια: Δεν θέλουμε το παρελθόν μας να είναι το μέλλον των παιδιών μας.
Ο Ρόμαν Κεντ πέθανε έξι χρόνια αργότερα, αλλά τα λόγια του μας στοιχειώνουν σήμερα, γιατί αν ο Ρόμαν Κεντ ήταν εδώ και έβλεπε τι συνέβαινε στους Εβραίους σε όλο τον κόσμο το 2025, θα έκλαιγε.
Αναφερόμενος άμεσα στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου από τη Χαμάς, είπε:
Αυτό που έγινε στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου, και αυτό που συνέβη εδώ στο Άουσβιτς, έχουν ένα κοινό νήμα: το πανάρχαιο μίσος για τους Εβραίους.
Σήμερα, βλέπουμε ανατριχιαστικούς παραλληλισμούς σε όλο τον κόσμο, σε όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική, ακόμη και την Αυστραλία.
Σήμερα, Εβραίοι καθηγητές έχουν απολυθεί. Σήμερα, στα εβραϊκά παιδιά έχουν πει να κρύβουν κάθε εξωτερικό σημάδι ότι είναι Εβραίοι. Σήμερα, γίνονται μαζικές διαδηλώσεις κατά των Εβραίων. Σήμερα, βλέπουμε χυδαία σχόλια σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Τότε σας θυμίζω ότι δεν είμαστε στο 1933 ή στο 1939. Είμαστε στο 2025. Το μίσος για τους Εβραίους είχε τους πρόθυμους υποστηρικτές του τότε, και τους έχει και τώρα».
Προειδοποίησε ρητά κατά της «αδιαφορίας» απέναντι στον αυξανόμενο αντισημιτισμό, λέγοντας ότι «τα μαθήματα του Άουσβιτς δεν αφορούν μόνο τους Εβραίους, αφορούν ολόκληρο τον κόσμο».
Σήμερα, δεν μπορώ να σταθώ εδώ και να κοιτάξω αυτούς τους επιζώντες και να πω ότι όλα είναι εντάξει, όπως έκανα στο παρελθόν. Επειδή δεν είναι όλα εντάξει. Τα λόγια του Ρόμαν Κεντ μας στοιχειώνουν».
«Πάρτε στα σοβαρά αυτά που κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας»
Μιλώντας νωρίτερα, ο επιζών του Άουσβιτς Leon Weintraub προέτρεψε «τους νέους να είναι ευαίσθητοι σε όλες τις εκφράσεις μισαλλοδοξίας και μνησικακίας προς τους διαφορετικούς», ενώ προειδοποίησε ρητά για την άνοδο των «εχθρών της δημοκρατίας».
«Ας είμαστε πολύ σοβαροί και ας πάρουμε στα σοβαρά αυτό που κηρύττουν οι εχθροί της δημοκρατίας. Επιδιώκουν πραγματικά να εφαρμόσουν τα συνθήματα που προωθούν, αν καταφέρουν να αποκτήσουν την εξουσία.
Πρέπει να αποφύγουμε το λάθος της δεκαετίας του 1930, όταν ο κόσμος απέτυχε να πάρει στα σοβαρά το ναζιστικό καθεστώς και υποτιμήθηκαν τα σχέδιά του να δημιουργήσει ένα κράτος απαλλαγμένο από Εβραίους, Ρομά και ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις ή ασθενείς ή όσους θεωρούνταν ακατάλληλοι για να ζήσουν».
Ο Weintraub επεσήμανε επίσης την ύπαρξη ακροδεξιών εθνικιστικών κινημάτων στην Πολωνία και «σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες».
«Με θλίβει βαθύτατα να βλέπω σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και στη χώρα μας [Πολωνία], ναζιστικού τύπου στολές και συνθήματα να παρελαύνουν ανοιχτά σε πορείες, να δηλώνουν περήφανα εθνικιστές και να ταυτίζονται με τις ναζιστικές ιδέες, με την ιδεολογία … που δολοφόνησε εκατομμύρια ανθρώπους που θεωρούνταν υπάνθρωποι- αυτή η ιδεολογία που διακηρύσσει την εχθρότητα και το μίσος προς τους άλλους, θεωρεί τον ρατσισμό, τον αντισημιτισμό και την ομοφοβία ως αρετές.
Επιζών του Άουσβιτς: «Aυτός ακριβώς ο αντισημιτισμός οδήγησε στο Ολοκαύτωμα»
Ο Marian Turski, μέλος του Διεθνούς Συμβουλίου του Άουσβιτς και επιζών του Άουσβιτς, σε μια συγκινητική ομιλία, είπε:
«Κανείς δεν πρέπει να φοβάται καθόλου. Βλέπουμε στον σύγχρονο κόσμο, σήμερα και τώρα, μια τεράστια αύξηση του αντισημιτισμού. Αυτός ακριβώς ο αντισημιτισμός οδήγησε στο Ολοκαύτωμα».
«Να μετατρέψουμε τη βία, τον θυμό, το μίσος σε έναν ανθρώπινο και δίκαιο κόσμο», προτρέπει επιζήσασα
Μιλώντας εκ μέρους των παιδιών του Ολοκαυτώματος, η συγγραφέας και επιζήσασα του Άουσβιτς Tova Friedman, δήλωσε:
«Βρίσκομαι εδώ για να μιλήσω για εκείνους που δεν είναι εδώ … Θα ήθελα να μοιραστώ μερικές από τις αναμνήσεις μου γιατί ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί επιζώντες εδώ που παλεύουν με τις δικές τους.
Θυμάμαι ως παιδί πεντέμισι ετών να παρακολουθώ από την κρυψώνα μου … καθώς όλοι οι μικροί μου φίλοι μαζεύονταν και οδηγούνταν στο θάνατο, ενώ οι σπαρακτικές κραυγές των γονιών τους έπεφταν στο κενό. Αφού όλα τα παιδιά είχαν φύγει και η αυλή ήταν άδεια, σκέφτηκα: Είμαι το μόνο εβραϊκό παιδί που έχει απομείνει στον κόσμο; … Είναι ο στρατώνας μου ο επόμενος; Αναρωτήθηκα σιωπηλά. Σκέφτηκα ότι όλοι πρέπει να πεθάνουμε, ότι αυτό ήταν φυσιολογικό. Αν είσαι εβραϊκό παιδί, πρέπει να πεθάνεις».
Λίγο αργότερα, η οικογένειά της συγκεντρώθηκε σε βαγόνια με ζώα, όπου η ίδια και η μητέρα της χωρίστηκαν από τον πατέρα της και στάλθηκαν στο Άουσβιτς. Αυτή ήταν η μόνη φορά που είδε τον πατέρα της να κλαίει, θυμάται.
«Κρατήθηκα σφιχτά από το χέρι της μητέρας μου μέσα στο σκοτεινό βαγόνι με τα βοοειδή για αμέτρητες ώρες, ενώ οι κραυγές και οι προσευχές τόσων πολλών απελπισμένων γυναικών διαπέρασαν την ψυχή μου και με στοιχειώνουν μέχρι σήμερα».
«Σήμερα, όμως, όλοι μας έχουμε την υποχρέωση όχι μόνο να θυμόμαστε, … αλλά και να προειδοποιούμε και να διδάσκουμε ότι το μίσος γεννάει μόνο περισσότερο μίσος, σκοτωμούς. Αντίθετα, η εκδίκησή μας ήταν να χτίσουμε μια ισχυρή εβραϊκή χώρα και να μεγαλώσουμε τις οικογένειές μας ειρηνικά.
Θρηνούμε όχι μόνο για τους πεσόντες στρατιώτες και τους ομήρους, αλλά και για την αναταραχή και τη δυσπιστία στην κοινωνία μας. Προσευχόμαστε για δύναμη, ανθεκτικότητα και φυσικά ελπίδα, η οποία πρέπει να είναι μέρος της καθημερινής μας ζωής.
Όλοι μας, όλοι μας, πρέπει να αφυπνίσουμε τη συλλογική μας συνείδηση για να μεταμορφώσουμε … αυτή τη βία, το θυμό, το μίσος και την κακοήθεια που τόσο ισχυρά έχει καταλάβει την κοινωνία μας σε έναν ανθρώπινο και δίκαιο κόσμο, πριν αυτές οι τρομερές, φοβερές αρνητικές δυνάμεις καταστρέψουν όλους μας».
Δεν κλήθηκαν να μιλήσουν πολιτικοί – Ποιος εκπροσωπεί την Ελλάδα στις εκδηλώσεις
Εφέτος δεν έχουν κληθεί να μιλήσουν πολιτικοί. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας των επιζώντων, από τους οποίους αναμένονται περίπου 50, οι διοργανωτές επιλέγουν να τους καταστήσουν το επίκεντρο των εκδηλώσεων. Θα μιλήσει επίσης ο Ρόναλντ Λόντερ, πρόεδρος του Παγκόσμιου Εβραϊκού Κογκρέσου.
Την Ελλάδα εκπροσωπεί ο υφυπουργός Εξωτερικών Τάσος Χατζηβασιλείου.
Μεταξύ των ηγετών που παρευρέθηκαν είναι ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς και ο πρόεδρος, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ.
Σύμφωνα με το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων dpa, η Γερμανία δεν έχει στείλει ποτέ στο παρελθόν και τους δύο ανώτατους κρατικούς εκπροσώπους της στους εορτασμούς.
Είναι ένα σημάδι της συνεχούς δέσμευσης της Γερμανίας να αναλάβει την ευθύνη για τα εγκλήματα του έθνους, ακόμη και με ένα ακροδεξιό κόμμα να κερδίζει αυξημένη υποστήριξη τα τελευταία χρόνια.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν παρευρέθηκε αφού πρώτα αποτίσει φόρο τιμής στο Μνημείο της Σοά στο Παρίσι, έναν συμβολικό τάφο για τα έξι εκατομμύρια Εβραίους που δεν έχουν τάφο, και συναντηθεί με έναν επιζώντα από το Άουσβιτς και έναν από το στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλσεν.
Ο βασιλιάς της Βρετανίας Κάρολος Γ’ ήταν επίσης εκεί, μαζί με βασιλείς και βασίλισσες από την Ισπανία, τη Δανία και τη Νορβηγία.
Οι Ρώσοι εκπρόσωποι ήταν στο παρελθόν κεντρικοί προσκεκλημένοι στις επετειακές εκδηλώσεις, σε αναγνώριση της απελευθέρωσης του στρατοπέδου από τον Κόκκινο Στρατό στις 27 Ιανουαρίου 1945 και των τεράστιων απωλειών των σοβιετικών δυνάμεων στην ήττα των Συμμάχων από τη ναζιστική Γερμανία. Αλλά δεν είναι ευπρόσδεκτοι μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Το μήνυμα της Ρωσίας
Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έστειλε μήνυμα στους συμμετέχοντες, λέγοντας:
«Θα θυμόμαστε πάντα ότι ήταν ο Σοβιετικός στρατιώτης που συνέτριψε αυτό το φοβερό, ολοκληρωτικό κακό και κέρδισε τη νίκη, το μεγαλείο της οποίας θα παραμείνει για πάντα στην Παγκόσμια Ιστορία».
Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα δήλωσε σε ενημέρωση την Πέμπτη: «Υπάρχει κάτι που πρέπει να ειπωθεί στους διοργανωτές και σε όλους τους Ευρωπαίους που θα είναι εκεί: οι ζωές σας, η εργασία και ο ελεύθερος χρόνος σας, η ίδια η ύπαρξη των εθνών σας, τα παιδιά σας, έχουν πληρωθεί από Σοβιετικούς στρατιώτες, τις ζωές τους, το αίμα τους».
Διαβάστε επίσης:
Ινδία: Κατέρρευσε τετραώροφο κτίριο στο Δελχί, φόβοι για εγκλωβισμένους