Για τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης, την διακυβέρνηση 2015 – 2019 του ΣΥΡΙΖΑ– από την οποία αύριο συμπληρώνονται 10 χρόνια – το δημοψήφισμα και τις σχέσεις με τους ευρωπαίους ηγέτες, αλλά και τη σημερινή πορεία της Ευρώπης, μιλά ο πρώην πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας στην γαλλική εφημερίδα Liberation και στον δημοσιογράφο Fabien Perrier.
Μιλά για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ, την αμήχανη στήριξη της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, την πεποίθηση των γερμανών ότι για την κρίση έφταιγαν κάποιοι «τεμπέληδες» Έλληνες, ενώ σύμφωνα με τον Αλέξη Τσίπρα το πρόβλημα δεν ξεκίνησε από την Ελλάδα αλλά από τις τράπεζες.
Σε ό,τι αφορά την Ευρώπη διαπιστώνει ότι υπάρχει συντηρητική στροφή και ένα αντισυστημικό δεξιό ρεύμα που σαρώνει τον κόσμο, από τον Τραμπ ως την Λεπέν. Σε αυτό το περιβάλλον της εκτεταμένης ανασφάλειας, πολέμων και μετασχηματισμού της δημοκρατίας, σημειώνει, «τα αυταρχικά καθεστώτα και οι σκληροπυρηνικοί ηγέτες κάνουν την επανεμφάνισή τους». Και προειδοποιεί πως «ο αντίκτυπός τους στον κόσμο και στην ίδια την Ευρώπη θα είναι καταστροφικός». Και καλεί την Αριστερά «να διδαχθεί από την ιστορία» και την παρακαταθήκη του 2015, στην Ελλάδα, όταν «κέρδισε κινητοποιώντας τα μεσαία και φτωχότερα οικονομικά στρώματα γύρω από ένα απελευθερωτικό, κοινωνικό όραμα».
- Advertisement -
Τσίπρας: Η αριστερά πρέπει να διδαχθεί από την Ιστορία
Αναλυτικά η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα:
Γεννηθήκατε τον Ιούλιο του 1974, τέσσερις ημέρες μετά την πτώση της χούντας. Είστε παιδί της δημοκρατίας. Πώς βλέπετε τα 50 χρόνια της ελληνικής δημοκρατίας;
Η Ελλάδα έχει μία ιδιαιτερότητα: μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ακολούθησε ένας εμφύλιος, σε μια περίοδο που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπήρχε ειρήνη. Έπειτα, μέχρι το 1967, η Ελλάδα έζησε μία κατ’ επίφαση δημοκρατία, που χαρακτηριζόταν από τη δίωξη των αντιστασιακών, ιδίως των κομμουνιστών, οι οποίοι κηρύχθηκαν παράνομοι στη χώρα. Ακολούθησε η δικτατορία των συνταγματαρχών από το 1967 έως το 1974 η οποία έπεσε από την ώθηση του λαού, ο οποίος κινητοποιήθηκε σε δύο γεγονότα-ορόσημα: την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 και την τραγωδία στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, κατοχυρώθηκαν οι πολιτικές ελευθερίες και οι άνθρωποι μπορούσαν πλέον να ζουν χωρίς τον διαρκή έλεγχο της αστυνομίας και χωρίς την καταστολή των ιδεών τους. Επιπλέον, νομιμοποιήθηκε το κομμουνιστικό κόμμα.
Αυτή η δημοκρατική μετάβαση κατέστη δυνατή μόνο χάρη στη λαϊκή απαίτηση για πραγματική δημοκρατία. Φέρει το αποτύπωμα της Αριστεράς. Συνοδεύτηκε από μια πολιτιστική έξαρση υπό την επίδραση μεγάλων αριστερών καλλιτεχνών, όπως του Μίκη Θεοδωράκη, και από ένα κύμα λαϊκής συμμετοχής και εκδημοκρατισμού στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Όμως οι καιροί αλλάζουν, όπως και η δράση των εξουσιών στην πολιτική αρένα. Τα αυταρχικά καθεστώτα παλαιότερα επιβάλλονταν με τον στρατό και την απόλυτη λογοκρισία- σήμερα, οι αυταρχικές δυνάμεις μπορούν να επιβάλλουν τις απόψεις τους με άλλα μέσα, όπως τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης και του διαδικτύου και τη διάδοση fake news…
Δύο κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία, κυριάρχησαν στο πολιτικό σκηνικό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επίσης, κυρίως με τρεις μεγάλες οικογένειες (Παπανδρέου, Καραμανλή, Μητσοτάκη…). Άραγε αυτό το σύστημα συνέβαλε στην κρίση στην οποία βυθίστηκε η Ελλάδα το 2010;
Συμβαίνει κάτι παράξενο στη σύγχρονη Ελλάδα, όπου αυτές οι τρεις οικογένειες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο δημιουργώντας ένα πελατειακό καθεστώς! Βεβαίως, εκλέγονται από τον λαό. Σε κάθε περίπτωση, αν η Ελλάδα πέτυχε τη δημοκρατική της μετάβαση, απέτυχε στην οικονομική της ανάπτυξη. Η χώρα απέτυχε να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες που της ανοίγονταν για να ξεκινήσει έναν βιώσιμο οικονομικό και κοινωνικό εκσυγχρονισμό, ιδίως μετά την ένταξή της στην ΕΕ.
Η ανάπτυξή της από το 1974 έως σήμερα ήταν μόλις 1,3% ετησίως μ.ο.. Το 1974, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία είχαν πολύ χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα από την Ελλάδα. Τώρα μας έχουν ξεπεράσει. Στην ΕΕ, μόνο η Βουλγαρία τα πάει χειρότερα από την Ελλάδα σε πολλούς τομείς. Εν ολίγοις, εξαιτίας αυτής της κουλτούρας της εξουσίας στα χέρια κάποιων οικογενειών και του πελατειακού κράτους, η Ελλάδα δεν κατάφερε να δημιουργήσει ούτε βιώσιμη σύγχρονη υποδομή ούτε ισχυρό κράτος πρόνοιας. Αυτό το «μοντέλο» συνέβαλε στην κρίση.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, ενώσατε την Αριστερά και κερδίσατε τις βουλευτικές εκλογές τον Ιανουάριο του 2015. Αισθανθήκατε καθόλου φόβο;
Όχι, το συναίσθημα μου ήταν η τεράστια ιστορική ευθύνη μπροστά στην ελπίδα που δημιουργήθηκε, αλλά και χαρά. Εξάλλου, νομίζω ότι οι περισσότεροι Έλληνες αισθάνθηκαν το ίδιο. Για πρώτη φορά, ανέλαβε την κυβέρνηση της χώρας η Αριστερά, που είχε δώσει ενίοτε αγώνες οι οποίοι βάφτηκαν με αίμα. Ωστόσο, αν και ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ηγεμονικός στην αριστερά, δεν την ενώσαμε ολόκληρη. Το ΚΚΕ δεν θέλησε ποτέ να συμμετάσχει στην κυβέρνηση, ούτε καν να ανοίξει διάλογο. Αντιθέτως, έδωσε πραγματική μάχη ενάντια στον ΣΥΡΙΖΑ. Φανταστείτε πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα αν αυτό το λαικό κόμμα είχε παρόμοια στάση με των κομμουνιστών της Γαλλίας, της Ισπανίας ή της Πορτογαλίας, οι οποίοι συμμετείχαν σε προοδευτικές κυβερνήσεις…
Πότε συνειδητοποιείτε ότι οι Ευρωπαίοι είναι σε πόλεμο με την κυβέρνησή σας;
Πριν καν εκλεγούμε, ξέραμε ότι δεν θα ήταν εύκολο. Η Ελλάδα είχε υποστεί δυσανάλογες πιέσεις από ορισμένες κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις στην Ευρώπη. Κάποιες προσωπικότητες, όπως ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, επέρριπταν την ευθύνη στην Ελλάδα, ίσως για να κρύψουν τις δικές τους ευθύνες για την οικονομική πορεία της Ευρώπης. Η Ευρώπη δεν μπήκε σε κρίση εξαιτίας της Ελλάδας, αλλά εξαιτίας των τραπεζών της. Ωστόσο, η γερμανική κοινή γνώμη ήταν πεπεισμένη ότι για το πρόβλημα ευθύνονταν μερικοί τεμπέληδες Έλληνες που ζούσαν πάνω από τις δυνατότητές τους. Αυτό βόλευε τις συντηρητικές δυνάμεις της Γερμανίας, όπως και το ΔΝΤ. Από την πλευρά της, η σοσιαλδημοκρατία βρισκόταν σε αμηχανία. Κάποιοι σοσιαλδημοκράτες εξέφρασαν την υποστήριξή τους σε εμάς, λέγοντας μας ότι μας στήριζαν με όλη τους την καρδιά αλλά δεν μπορούσαν να το πουν δημόσια, γιατί αυτό θα ισοδυναμούσε με αμφισβήτηση των δικών τους πολιτικών επιλογών.
Με τη στάση σας, π.χ. το γεγονός ότι δεν φορούσατε γραβάτα, δεν είχατε την εντύπωση ότι θα στρέφατε απέναντί σας τους κύκλους των Βρυξελλών;
Όχι, αυτό ήταν δευτερεύον! Ορισμένες από τις κυρίαρχες δυνάμεις στην Ευρώπη δεν είχαν καμία απολύτως διάθεση να καταλήξουν σε έναν έντιμο συμβιβασμό με την αριστερή κυβέρνηση μιας χώρας που αδυνατούσε να πληρώσει το χρέος της. Σήμερα μπορούμε να δούμε πώς η Ευρώπη αντιμετωπίζει εντελώς διαφορετικά τις ακροδεξιές κυβερνήσεις, απ’ ότι αντιμετώπισε μία αριστερή κυβέρνηση. Παρ’ ότι εμείς, ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή οι Podemos στην Ισπανία, θέλαμε να αλλάξουμε την Ευρώπη, θέλαμε να ακολουθήσουμε μια πιο δίκαιη οικονομική και κοινωνική πολιτική, ενώ η ακροδεξιά θέλει να την καταστρέψει. Η δική μας κεϋνσιανής έμπνευσης πολιτική, που δίνει δημοσιονομικά περιθώρια στα κράτη, εφαρμόστηκε μόνο αργότερα κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης. Αν είχαν υλοποιηθεί οι συνταγές που προτείναμε, θα είχαν μειωθεί σημαντικά, αν όχι αποφευχθεί, οι επιπτώσεις της κρίσης χρέους. Ορισμένες από τις προτάσεις μας έχουν – δυστυχώς εκ των υστέρων – υιοθετηθεί.
Δεδομένου αυτού του συσχετισμού δυνάμεων, γιατί να αποφασιστεί δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2015;
Πριν από το δημοψήφισμα, επιδιώξαμε έναν έντιμο συμβιβασμό. Αλλά ήταν αδύνατον. Οι πιστωτές απαιτούσαν μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομικές προσαρμογές χωρίς να προσφέρουν ούτε μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, ούτε αναδιάρθρωση του χρέους. Στην κυβέρνηση, ο ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να ανταποκριθεί στις δημοσιονομικές υποχρεώσεις της χώρας και να πραγματοποιήσει τις μεταρρυθμίσεις που οι δύο προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν δεσμευθεί αλλά δεν είχαν υλοποιήσει. Η κυβέρνηση Σαμαρά μάς είχε «κληροδοτήσει» δώδεκα βασικές μεταρρυθμίσεις, όπως το συνταξιοδοτικό, που ήταν προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση της Ελλάδας από τους πιστωτές της. Απο την άλλη, οι πιστωτές ήθελαν να εφαρμόσουμε αυτές τις μεταρρυθμίσεις χωρίς, όμως, να πάψουν να έχουν την εποπτεία της χώρας.
Έτσι, θέσαμε σε εφαρμογή μια στρατηγική που αποσκοπούσε στη δραματοποίηση της κρίσης, προκειμένου να προκαλέσουμε ένα αποτελεσματικό σοκ. Αυτή ήταν η στρατηγική του δημοψηφίσματος. Μεταξύ του τεράστιου κύματος υποστήριξης της Ελλάδας και της προοπτικής να εκδιωχθεί από την Ευρωζώνη το λίκνο της δημοκρατίας, η Ευρώπη βρέθηκε αντιμέτωπη με δύο πολιτικά προβλήματα. Χάρη σε αυτή την πίεση, καταφέραμε να καταρτίσουμε με την Κομισιόν ένα πρόγραμμα που περιλάμβανε μεν δύσκολα μέτρα, για τα οποία πληρώσαμε το πολιτικό κόστος, αλλά και τριετή χρηματοδότηση της χώρας και την προοπτική αναδιάρθρωσης του χρέους και τη διαχείριση του Ταμείου της Δημόσιας Περιουσίας στην Ελλάδα. Καταφέραμε έτσι να διατηρήσουμε τη συνοχή της Ευρώπης, την παρουσία μας στο ευρώ και, πάνω απ’ όλα, να επιστρέψουμε στην ανάπτυξη προστατεύοντας τους πιο αδύναμους.
Ευρωπαίοι ηγέτες όπως ο Φρανσουά Ολάντ και η Άνγκελα Μέρκελ σάς συγχαίρουν στα απομνημονεύματά τους. Μήπως ήρθαν καθυστερημένα αυτά τα συγχαρητήρια;
Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας, έδειξαν εποικοδομητική στάση απέναντι στην Ελλάδα όταν επιστρέψαμε στην ανάπτυξη. Με τον Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος με στήριξε κατά τη διάρκεια της κρίσης, δημιουργήσαμε την Σύνοδο των Ευρωπαικών Χωρών του Νότου. Συνάψαμε μια σειρά διμερών συμφωνιών με τη Γαλλία για την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας, προσελκύοντας επενδυτές.
Με την Άνγκελα Μέρκελ αντιμετωπίσαμε την προσφυγική κρίση. Τα συγχαρητήρια τους είναι δημόσια εδώ και πολύ καιρό… Αλλά η κοινή γνώμη έχει διαμορφωθεί κυρίως από εκείνους που έχτισαν το μέτωπο κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Η Ιστορία γράφεται από τους νικητές. Ποιος όμως έβαλε την Ελλάδα στην κρίση και ποιος την έβγαλε; Αυτά είναι αδιαμφισβήτητα γεγονότα.
Μόνο που ο ΣΥΡΙΖΑ χάνει τις εκλογές του 2019 και του 2023…
Ναι, αλλά διατηρεί το 32% των ψήφων του το 2019. Έπειτα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη επωφελήθηκε από τα αποτελέσματα των πολιτικών που ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και από τα δισεκατομμύρια που έλαβε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, αυτή η κυβέρνηση κατέφυγε και σε πρακτικές που θέτουν υπό αμφισβήτηση τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Κατάφερε να δημιουργήσει ένα δυναμικό μέτωπο κατά του ΣΥΡΙΖΑ. Το 2023, με το 18%, η εκλογική απώλεια ήταν πιο σοβαρή. Παρόλα αυτά, ο ΣΥΡΙΖΑ σημείωσε καλύτερα αποτελέσματα από την υπόλοιπη Αριστερά στην Ευρώπη. Ακόμη και από τους Σοσιαλδημοκράτες σε αρκετές χώρες.
Επομένως, δεν πρέπει να εξετάζουμε μόνο την εξέλιξη της ελληνικής Αριστεράς, αλλά την εξέλιξη της Ευρώπης συνολικά, όπου η Αριστερά και οι προοδευτικές και δημοκρατικές δυνάμεις έχουν δυστυχώς κάνει ένα μεγάλο βήμα προς τα πίσω. Είμαστε μάρτυρες μιας συντηρητικής στροφής. Ένα αντισυστημικό δεξιό ρεύμα σαρώνει τον κόσμο, όπως αποδεικνύεται από την εκλογή του Τραμπ και την άνοδο της Λεπέν… Η παραδοσιακή Δεξιά, από την πλευρά της, υιοθετεί ακροδεξιά ρητορική, ιδιαίτερα σε κρίσιμα ζητήματα όπως η μετανάστευση.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη της Ευρώπης;
Εν μέσω γεωπολιτικής αστάθειας, η ΕΕ είναι ανίκανη να εξασφαλίσει την γεωστρατηγική αυτονομία της από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Βιώνει τραύματα, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, όπως την παράνομη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αλλά δεν μπορεί να υπάρξει καμία προοπτική ειρήνης, ασφάλειας και σταθερότητας στην Ευρώπη, αν η Ρωσία αποκλειστεί από τον διάλογο. Η ευρωπαϊκή βιομηχανία βρίσκεται στη μέγγενη ανάμεσα στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες θέλουν να επιβάλουν τελωνειακούς δασμούς. Βρισκόμαστε σε μία δυστοπία. Για παράδειγμα: ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών εκφράζει την επιθυμία του να εισβάλει στον Καναδά ή στη Γροιλανδία, αλλά κανείς δεν αντιδρά! Όλοι αντέδρασαν, και δικαιολογημένα, όταν ο Πούτιν μπήκε στην Ουκρανία…
Έχουμε μπροστά μας ένα δύσκολο μέλλον. Σε αυτή την περίοδο εκτεταμένης ανασφάλειας, πολέμων και μετασχηματισμού της δημοκρατίας, τα αυταρχικά καθεστώτα και οι σκληροπυρηνικοί ηγέτες κάνουν την επανεμφάνισή τους. Ο αντίκτυπός τους στον κόσμο και στην ίδια την Ευρώπη θα είναι καταστροφικός.
Η Αριστερά πρέπει να διδαχθεί από την Ιστορία. Το 2015, στην Ελλάδα, κέρδισε κινητοποιώντας τα μεσαία και φτωχότερα οικονομικά στρώματα γύρω από ένα απελευθερωτικό, κοινωνικό όραμα. Απέναντι στον φόβο, πρέπει να προβάλλει ένα αγωνιστικό μήνυμα βασισμένο στις αξίες της ισότητας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης. Και αυτό ακριβώς προσπαθώ να προωθήσω μέσω του Ινστιτούτου που έχω ιδρύσει.
Διαβάστε επίσης:
Γεωργιάδης για Κωνσταντοπούλου: «Για τα λεφτά και το πολιτικό συμφέρον λέει τα Τέμπη έγκλημα»
Νέα Αριστερά: Απαντά με επιθέσεις στο επίμονο «φλερτ» της Κουμουνδούρου
