Ένας ακροδεξιός άνεμος φυσάει από τον Ατλαντικό
Χτυπημα: Ο Τραμπ είχε επιβάλει δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, όπως ο χάλυβας
Χτύπημα: Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος είχε εκφράσει την έντονη αντίθεσή του στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας
- Advertisement -
Παρότι η άνοδος της λαϊκιστικής Δεξιάς στην Ευρώπη προηγήθηκε της επανεκλογής του Ντόναλντ Τραμπ, τα ακροδεξιά κόμματα, οι ηγέτες και οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη ενισχύονται από την επικείμενη επιστροφή του στην εξουσία, καθώς και από την αυξανόμενη πολιτική επιρροή του Έλον Μασκ.
Υπάρχει ελπίδα ότι η προεδρία του Τραμπ θα μπορούσε να έχει έναν ενοποιητικό αντίκτυπο στην Ευρώπη – και σε ζητήματα όπως η αμυντική πολιτική.
Η φαινομενική αδιαφορία του Τραμπ για το διεθνές δίκαιο, τα κυρίαρχα σύνορα και τους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, με την παράλογη απειλή του, πριν ακόμη ξεκινήσει η δεύτερη θητεία του, να προσαρτήσει τη Γροιλανδία – ένα αυτοδιοικούμενο νησί της Δανίας – διά της βίας, προκάλεσε άμεση και συντονισμένη αντίδραση από τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ισπανία.
Οι ηγέτες αυτών των χωρών κατέστησαν σαφές ότι στέκονται στο πλευρό της Δανίας. Ο καγκελάριος της Γερμανίας Όλαφ Σολτς δήλωσε ότι οι παρατηρήσεις του Τραμπ προκάλεσαν «αμηχανία» μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών.
Στόχος η Ε.Ε.
Ωστόσο, σε τομείς όπως το εμπόριο, η τεχνολογία και το Διάστημα, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα η πιο «εθνικιστική» Ευρώπη, που αντιμετωπίζει αυτήν την ομολογουμένως επιθετική πολιτική «διαίρει και βασίλευε» από τις ΗΠΑ, να κατακερματιστεί αντί να παραμείνει ενωμένη. Και αυτό είναι ακριβώς που φαίνεται να επιδιώκει ο άξονας Τραμπ – Μασκ.
Εμπορικές απαιτήσεις του Τραμπ από την Ευρώπη
Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ είχε επιβάλει δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα, όπως ο χάλυβας και το αλουμίνιο, και είχε απειλήσει με περαιτέρω δασμούς σε αυτοκίνητα και άλλα αγαθά. Η πολιτική του επικεντρωνόταν στην προστασία των αμερικανικών συμφερόντων μέσω του εμπορικού προστατευτισμού. Με την επανεκλογή του υπάρχουν φόβοι ότι θα επαναφέρει ή θα εντατικοποιήσει αυτές τις πρακτικές, επιδιώκοντας ευνοϊκότερους όρους για τις ΗΠΑ στις εμπορικές συναλλαγές με την Ευρώπη.
Οι «εχθροί»
Πιθανή επιρροή στις εμπορικές σχέσεις Ευρώπης με Κίνα και Ρωσία:
Ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος είχε εκφράσει την έντονη αντίθεσή του στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία και είχε επιβάλει δασμούς σε κινεζικά προϊόντα, ξεκινώντας έναν εμπορικό πόλεμο. Επίσης, είχε υιοθετήσει σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία σε ορισμένα ζητήματα, αν και η πολιτική του προς τη Μόσχα ήταν συχνά αντιφατική.
Με την επανεκλογή του, είναι πιθανό να ασκήσει πιέσεις στην Ευρώπη να περιορίσει τις οικονομικές και εμπορικές της σχέσεις με την Κίνα και τη Ρωσία, προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με την αμερικανική πολιτική. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την επιβολή κυρώσεων ή δασμών σε ευρωπαϊκές εταιρείες που συνεργάζονται με κινεζικές ή ρωσικές επιχειρήσεις.
Συνολικά, η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο δημιουργεί προκλήσεις για την Ευρώπη, η οποία θα πρέπει να διαχειριστεί τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, διατηρώντας παράλληλα την αυτονομία της στις εμπορικές της σχέσεις με άλλες μεγάλες δυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ρωσία.
Εναντίον όλων
Πριν ακόμα να αναλάβει από τις 20 Ιανουαρίου 2025 τα καθήκοντά του, έσπευσε να εκφράσει την πρόθεσή του για την προσάρτηση της Γροιλανδίας, ενός αυτόνομου εδάφους της Δανίας, δηλαδή ενός ευρωπαϊκού εδάφους, επικαλούμενος λόγους οικονομικής ασφάλειας των ΗΠΑ.
Δεν απέκλεισε τη χρήση στρατιωτικής βίας για την επίτευξη αυτού του στόχου, δηλώνοντας: «Δεν μπορώ να σας διαβεβαιώσω για καμία από τις δύο [Γροιλανδία και Διώρυγα του Παναμά]… Τις χρειαζόμαστε για οικονομική ασφάλεια». Ένας από τους βασικούς λόγους που το έκανε αυτό είναι για να δείξει την αμετάκλητη πρόθεσή του να ενισχύσει την οικονομική και ενεργειακή ασφάλεια των ΗΠΑ.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση τηρεί στάση αναμονής, με περιορισμένες επίσημες αντιδράσεις, ενώ η Δανία απορρίπτει κατηγορηματικά οποιαδήποτε πρόταση προσάρτησης της Γροιλανδίας.
Οι Ευρωπαίοι φίλοι (του)
Το δεύτερο κύμα εθνικιστικής λαϊκιστικής πολιτικής στην Ευρώπη βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη για περισσότερα από δύο χρόνια, έπειτα από μια προσωρινή ύφεση κατά τη διάρκεια της πανδημίας και τον πρώτο χρόνο του πολέμου στην Ουκρανία.
Από τα τέλη του 2022, ακροδεξιά κόμματα είτε μπήκαν στην κυβέρνηση είτε προσέφεραν υποστήριξη σε κυβερνήσεις στη Σουηδία, τη Φινλανδία και την Κροατία. Στην Ιταλία, η ακροδεξιά Τζόρτζια Μελόνι ηγείται μιας δεξιάς κυβερνητικής συμμαχίας, ενώ στην Ολλανδία, παρότι ένας τεχνοκράτης πρωθυπουργός βρίσκεται στην εξουσία, το ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία του Γκερτ Βίλντερς αποτελεί την κύρια δύναμη της κυβέρνησης.
Η νέα χρονιά δείχνει ότι αυτή η τάση θα συνεχιστεί. Στην Αυστρία ο ηγέτης του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας Χέρμπερτ Κικλ έχει πλέον αναλάβει τον σχηματισμό κυβέρνησης. Ακόμα κι αν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του κόμματός του και των συντηρητικών αποτύχουν, είναι πιθανό ότι νέες εκλογές θα ενισχύσουν περαιτέρω την Ακροδεξιά.
Στη Ρουμανία οι προεδρικές εκλογές στα τέλη του περασμένου έτους ακυρώθηκαν δραματικά από τα δικαστήρια, αφού αποκαλύφθηκαν μαζικές παρεμβάσεις μέσω των κοινωνικών δικτύων υπέρ του ακροδεξιού υποψήφιου Καλίν Γκεοργκέσκου. Ωστόσο, οι επαναληπτικές εκλογές που θα διεξαχθούν αργότερα φέτος μπορεί να οδηγήσουν σε μια νέα αύξηση υποστήριξης προς τον Γκεοργκέσκου.
Στην Τσεχία, επίσης, οι εκλογές πιθανότατα θα επαναφέρουν στην εξουσία το λαϊκιστικό κόμμα Δράση για Δυσαρεστημένους Πολίτες (Ano) του Αντρέι Μπάμπις. Αυτό θα οδηγούσε σε έναν αναπροσανατολισμό της Τσεχίας προς το αυταρχικό καθεστώς του Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία του Ρόμπερτ Φίτσο. Ίσως και στη Γαλλία, αν η τελευταία προσπάθεια του Εμανουέλ Μακρόν να εγκαθιδρύσει μια σταθερή κυβέρνηση αποτύχει, η άνοδος του Εθνικού Συναγερμού της Μαρίν Λεπέν στην εξουσία να γίνει ασταμάτητη.
Τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη εμφανίζονται σε διάφορες μορφές και παραλλαγές και βρίσκονται ακόμη αρκετά μακριά από το να αποτελέσουν μια «αποτρεπτική» μειοψηφία στην Ε.Ε. Ωστόσο, αυξάνονται σε δύναμη και αριθμό, έχουν σημειώσει πρόοδο στον συντονισμό μεταξύ τους στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και γίνονται ολοένα και πιο αποτελεσματικά στο να επηρεάζουν τη δεξιά πτέρυγα, θολώνοντας και καταργώντας σταδιακά το «sanitaire cordon» που τα κρατούσε εκτός εξουσίας για δεκαετίες.
Τι θέλουν…
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Τραμπ και ο Μασκ εισέρχονται στο παιχνίδι κάνοντας ξεκάθαρες τις πολιτικές τους προτιμήσεις στην Ευρώπη. Με τις γερμανικές εκλογές να πλησιάζουν, ο Μασκ έχει ανοιχτά επαινέσει το νεοναζιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), φιλοξενώντας μια ζωντανή συζήτηση με την ηγέτιδά του Άλις Βάιντελ στο X για να το προωθήσει. Ο Μασκ φαίνεται να βλέπει την άσκηση επικριτικών σχολίων για τους κεντροαριστερούς ηγέτες, όπως ο Κιρ Στάρμερ και ο Όλαφ Σολτς, ως χόμπι.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες τόσο επικριτικοί όσο οι Γερμανοί, οι Γάλλοι και οι Ισπανοί. Ο Όρμπαν και η Μελόνι απέφυγαν να ασκήσουν κριτική στον Τραμπ ή στον Μασκ, λαμβάνοντας ως αντάλλαγμα μόνο επαίνους.
Η Μελόνι παρευρέθηκε σε δείπνο στο Μαρ-α-Λάγκο στις 4 Ιανουαρίου, όπου ο Τραμπ την εξύμνησε ως μια «φανταστική ηγέτιδα» που «έχει κατακτήσει την Ευρώπη».
Η Ευρώπη ανησυχεί βαθιά για την επιστροφή του Τραμπ, φοβούμενη μια αποχώρηση των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ξεκινώντας από την Ουκρανία, έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο και την υπονόμευση της πολυμερούς συνεργασίας. Καθώς οι Ευρωπαίοι ανησυχούν για τον Τραμπ, προσπαθούν να εντοπίσουν ποιος θα μπορούσε να είναι ο διαμεσολαβητής και ο «οικοδόμος γεφυρών» στον Ατλαντικό. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος – ή τουλάχιστον κανείς που να μπορεί να επηρεάσει τόσο τον Τραμπ, ώστε να εξασφαλίσει ότι τα ευρωπαϊκά συμφέροντα θα προστατευθούν.
Ορισμένοι υποψήφιοι αποκλείονται ήδη από τη μία ή την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο Όρμπαν αποπειράθηκε να θέσει τον εαυτό του ως τον επιστήθιο του Τραμπ, αλλά αντιμετώπισε με βάναυσο τρόπο την εξάμηνη προεδρία της Ε.Ε. από την Ουγγαρία, που έληξε τον Δεκέμβριο, για να τοποθετηθεί ως μεσάζοντας στη Ρωσία και την Ουκρανία.
Και χώρια δεν μπορούνε…
Ωστόσο, ενώ ο Όρμπαν μπορεί να έχει την προσοχή του Τραμπ, έχει περιθωριοποιηθεί στην Ε.Ε. και είναι απίθανο να ανακτήσει τη φήμη του. Άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες μπορεί να μπουν σε αυτό το παιχνίδι σε μια προσπάθεια να διασφαλίσουν τις σχέσεις ΗΠΑ – Ευρώπης, όπως ο Μακρόν και ο Ντόναλντ Τουσκ της Πολωνίας.
Όμως ο Μακρόν, παρά τη σχετικά καλή σχέση του με τον Τραμπ, είναι εξαιρετικά αδύναμος στο εσωτερικό. Ο Τουσκ είναι πολύ ισχυρότερος στη χώρα του και θα βρίσκεται στην προεδρία της Ε.Ε. για τους πρώτους έξι μήνες της θητείας του Τραμπ.
Μπορεί επίσης να καυχιέται για αμυντικές δαπάνες έως και 4,7% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η προσωπική χημεία μεταξύ των δύο, όταν ο Τουσκ ήταν πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ήταν κάκιστη.
Αυτός είναι ο λόγος που πολλοί στρέφονται στη Μελόνι, η οποία έχει τοποθετηθεί δημόσια για τη σχέση της με τον Τραμπ και τον Μασκ και δεν έχει περιθωριοποιηθεί στην Ευρώπη όπως ο Όρμπαν. Ωστόσο, η Μελόνι είναι εθνικίστρια και οι εθνικιστές ηγέτες θα χρησιμοποιούν πάντα το πολιτικό τους κεφάλαιο με τον Τραμπ για να προωθήσουν τα εθνικά τους συμφέροντα.
Στην περίπτωση της Μελόνι, πιθανότατα θα επιδιώξει να μετριάσει τα χτυπήματα από την Ουάσιγκτον που σχετίζονται με το σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα της Ιταλίας με τις ΗΠΑ και τις μη εντυπωσιακές αμυντικές δαπάνες της, που ανέρχονται στο 1,5% του ΑΕΠ.
Με λίγα λόγια η προτεραιότητά της δεν είναι τα κοινά ευρωπαϊκά συμφέροντα, σίγουρα όχι έναντι των εθνικών της. Και δεδομένου ότι η προσωπική χημεία από μόνη της είναι απίθανο να κατευνάσει τον Τραμπ, η Μελόνι μπορεί να χρειαστεί να προσφέρει κάτι ουσιαστικό σε αντάλλαγμα για οποιεσδήποτε επιτυχίες. Αυτές οι παραχωρήσεις δεν είναι όλες απαραίτητα κακές για την Ευρώπη. Οι αυξημένες αμυντικές δαπάνες ή ακόμη και η αγορά περισσότερου υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ, για παράδειγμα, θα είχαν νόημα τόσο για την Ιταλία όσο και για την Ευρώπη.
Όμως άλλες κινήσεις μπορεί να είναι πιο προβληματικές, ξεκινώντας από τη «διαρροή» αυτής της εβδομάδας για τη συμφωνία 1,6 δισ. ευρώ μεταξύ Ιταλίας και SpaceX του Μασκ για την παροχή υπηρεσιών επικοινωνίας σε ιταλικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας, μέσω της τεχνολογίας Starlink.
Παρόλο που το Starlink είναι ασφαλές, η εξάρτηση από μια ξένη εταιρεία που ανήκει στον πλουσιότερο άνθρωπο στη Γη δημιουργεί τεράστιους κινδύνους ασφαλείας. Είναι παραδοξότητα το ότι μια τέτοια συμφωνία θα μπορούσε να επικυρωθεί από μια ηγέτιδα με εθνικιστικές πεποιθήσεις. Εάν προχωρήσει, θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει αρνητικά το Iris2, μια πολυτροχιακή ευρωπαϊκή συστοιχία δορυφόρων αξίας 10 δισ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένων και ιταλικών εταιρειών).
Η αγωνία γεννά μια σπασμωδική αναζήτηση για έναν διαμεσολαβητή με τον Τραμπ στην Ευρώπη. Ωστόσο, τέτοιες φιγούρες θα μπορούσαν να αποδειχθούν αναποτελεσματικές στην καλύτερη περίπτωση και Δούρειοι Ίπποι στη χειρότερη. Όσοι έχουν την προσοχή του Τραμπ, είναι πολύ πιο πιθανό να προωθήσουν τα συμφέροντα του νέου Αμερικανού Προέδρου στην Ευρώπη, και όχι τα ευρωπαϊκά συμφέροντα στις ΗΠΑ. Αντί να ανησυχεί για τον Τραμπ, η Ευρώπη θα ήταν καλύτερο να σταθεί ενωμένη και να επενδύσει περισσότερο στον εαυτό της.
Διαβάστε επίσης:
Ευθύμης Λέκκας: «Οι υπερ-κρίσιμοι παράγοντες που συντέλεσαν στη μεγάλη καταστροφή στο Λος Άντζελες»
Ντόναλντ Τραμπ: Ποιοι θα παραβρεθούν στην ορκωμοσία του και ποιες είναι οι μεγάλες απουσίες
ΚΟΣΜΟΣ | topontiki.grRead More
