Από τις προγνωστικές αναλύσεις που επιτρέπουν την παρέμβαση ή τη διαμεσολάβηση πριν ξεσπάσει μια σύγκρουση, μέχρι τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για την επιβολή εκεχειριών και τον έλεγχο της παραπληροφόρησης, η PeaceTech (Τεχνολογία για την Ειρήνη), εάν αναπτυχθεί σε κλίμακα, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια αγορά αξίας δισεκατομμυρίων.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, παρατηρούμε μια ιστορική αύξηση των στρατιωτικών δαπανών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αμυντικός προϋπολογισμός του 2025 ξεπέρασε τα 895 δισ. δολάρια — μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις σε καιρό ειρήνης. Ακολουθεί η Ευρώπη, με τις χώρες του ΝΑΤΟ όχι μόνο να φτάνουν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ τους για άμυνα, αλλά και να τον ξεπερνούν. Η Κίνα επίσης αυξάνει σταθερά τις αμυντικές της δαπάνες, οι οποίες πλέον υπερβαίνουν τα 240 δισ. δολάρια. Ο λόγος είναι απλός: ο κόσμος φαίνεται λιγότερο ασφαλής και η απάντηση είναι ο εξοπλισμός — ταχύτερα και πιο εκτεταμένα από κάθε άλλη εποχή μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
- Advertisement -
Μέρος αυτής της επιτάχυνσης οφείλεται σε υπαρκτές απειλές, όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, η εκρηκτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή και οι εντάσεις στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Ωστόσο, αυτή η τάση αντανακλά μια αυτοτροφοδοτούμενη κλιμάκωση: οι χώρες εξοπλίζονται επειδή το κάνουν και οι άλλες. Σε αυτό το περιβάλλον φόβου, οι συμμαχίες επαναπροσδιορίζονται — η διατλαντική σχέση πλέον μετατοπίζεται από την συνεργατική ασφάλεια στην αποτροπή μέσω στρατιωτικής ισχύος.
Τι είναι η PeaceTech
Αυτή η στροφή επηρεάζει και το τοπίο της τεχνολογίας. Δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ρέουν προς τις λεγόμενες τεχνολογίες «διπλής χρήσης»— όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι υποδομές δεδομένων, τα ρομπότ, τα κυβερνοεργαλεία και τα διαστημικά συστήματα. Παρόλα αυτά, προκύπτει ένα κρίσιμο ερώτημα. Μπορεί η τεχνολογία να χρησιμοποιηθεί για την αποτροπή πολέμων; Η PeaceTech είναι ο τομέας που τολμά να θέσει αυτό το ερώτημα. Αξιοποιεί την τεχνολογία για να σώσει ανθρώπινες ζωές, να αποτρέψει συγκρούσεις, να περιορίσει τη βία, να συμβάλει στην αποκατάσταση κοινοτήτων και να στηρίξει την εύθραυστη ειρήνη σε μεταπολεμικά περιβάλλοντα. Από συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για ξεσπάσματα βίας, μέχρι πλατφόρμες για τη διαφάνεια στη διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και εφαρμογές που συνδέουν πρόσφυγες με βασικές υπηρεσίες: η PeaceTech υπάρχει, λειτουργεί — αλλά υποχρηματοδοτείται.
Σε αντίθεση με τα δισεκατομμύρια που επενδύονται στην αμυντική τεχνολογία, οι πρωτοβουλίες οικοδόμησης ειρήνης, όπως οι PeaceTech startups, παλεύουν για ψίχουλα. Το 2020, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ανακοίνωσε έναν φιλόδοξο στόχο: τη συγκέντρωση 1,5 δισεκατομμυρίου δολαρίων σε βάθος επταετίας για την ενίσχυση των προσπαθειών οικοδόμησης ειρήνης. Συγκριτικά, οι ιδιωτικές επενδύσεις σε αμυντική τεχνολογία ξεπέρασαν τα 34 δισ. μόνο το 2023.
Γιατί υποτιμάται η PeaceTech
Ένας βασικός λόγος είναι πολιτισμικός: στον κόσμο της τεχνολογίας, η «ειρήνη» αντιμετωπίζεται συχνά ως μια αφηρημένη ή ουτοπική έννοια σε έναν κόσμο «σκληρής τεχνολογίας». Στην πραγματικότητα, η ειρήνη δεν είναι ήπια. Είναι μία από τις πιο απαιτητικές και περίπλοκες προκλήσεις της εποχής μας. Χρειάζεται συστημική σκέψη, έγκαιρη παρέμβαση, παγκόσμιο συντονισμό και τεράστιες υποδομές φροντίδας, εμπιστοσύνης και παρακολούθησης. Επιπλέον, είναι μια ευκαιρία. Σύμφωνα με το Institute for Economics and Peace, η βία κοστίζει στην παγκόσμια οικονομία πάνω από 17 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως — περίπου το 13% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Από «διπλή» σε «τριπλή» χρήση
Χρειαζόμαστε μια νέα οπτική πέρα από το μοντέλο «διπλής χρήσης» (πολιτική και στρατιωτική τεχνολογία) και τη μετάβαση σε μια «τριπλής χρήσης» προσέγγιση η οποία θα περιλαμβάνει την ειρήνη ως τρίτο πυλώνα. Αυτό σημαίνει οτι πρέπει να σχεδιάζουμε επενδύσεις που όχι μόνο παρέχουν στρατιωτικά πλεονεκτήματα και οικονομική ανταγωνιστικότητα, αλλά συνεισφέρουν και στην πρόληψη, διαμεσολάβηση και επίλυση συγκρούσεων.
Οι επενδυτικές εταιρείες θα μπορούσαν να διαθέτουν 5%-10% των «διπλής χρήσης» κεφαλαίων τους στην PeaceTech. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να διοχετεύσουν τμήματα των αμυντικών προϋπολογισμών τους σε ταμεία καινοτομίας για την ειρήνη. Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να ενσωματώσει την PeaceTech στο δόγμα του — αναπτύσσοντας τεχνολογίες που αποκλιμακώνουν εντάσεις, όχι μόνο που αποτρέπουν ή νικούν εχθρούς.
Δεν πρόκειται για ουτοπία, αλλά για ρεαλιστική καινοτομία. Κατά την πανδημία COVID-19, κυβερνήσεις και τεχνολογικοί φορείς συνεργάστηκαν στην ανάπτυξη εφαρμογών ιχνηλάτησης επαφών, στην επιτάχυνση της ανάπτυξης εμβολίων και στην αντιμετώπισης μιας παγκόσμιας κρίσης σε πραγματικό χρόνο. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης βίας.
Ποιος είναι ο σκοπός της καινοτομίας
Η τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη — είναι εργαλείο που αντικατοπτρίζει τις προτεραιότητες όσων τη χρηματοδοτούν και τη χρησιμοποιούν. Σήμερα, οι επενδύσεις μας δείχνουν ότι θεωρούμε τη σύγκρουση αναπόφευκτη και την ειρήνη τυχαία. Αυτό μπορούμε — και πρέπει — να το αλλάξουμε. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της ψηφιακής κυριαρχίας, αναδύεται μια νέα στρατηγική: Pax Technica — ειρήνη μέσω τεχνολογικής ισχύος. Η PeaceTech και η άμυνα πρέπει να συνεργαστούν για την ανάπτυξη αποτελεσματικών τεχνολογιών — όχι μόνο για την αποτροπή συγκρούσεων, αλλά και για τη δημιουργία σταθερότητας και τη διάσωση ζωών.
ΠΗΓΗ: Fast Company
www.ertnews.gr