Οι σεισμοί στη Σαντορίνη απασχολούν ειδικούς και επιστήμονες σε όλο τον κόσμο, στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τι συμβαίνει.
Σε εκτενές του άρθρο, το National Geographic προσπαθεί να ρίξει φως στα αίτια του φαινομένου, αλλά και στο που μπορεί να οδηγήσει.
Η συνεχής ακολουθία ασυνήθιστα ισχυρών σεισμών, πάνω από το γεωλογικά περίπλοκο τοπίο της περιοχής, έχει προκαλέσει σύγχυση στους ερευνητές. «Δεν είναι σαφές γιατί έχουμε αυτήν την επαναλαμβανόμενη ακολουθία σεισμών», λέει ο David Pyle, ηφαιστειολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Είναι ένα πραγματικό μυστήριο».
Αν και η Σαντορίνη είναι η ίδια ένα εν μέρει βυθισμένο και ακόμα ενεργό ηφαιστειακό νησί, η τρέχουσα άποψη είναι ότι η αιτία αυτών των σεισμών δεν είναι ηφαιστειακή.
Η πηγή τους φαίνεται να σχετίζεται με μια παράξενη, δύσκολα προβλέψιμη τεκτονική διαδικασία — μια που θα μπορούσε γρήγορα να υποχωρήσει ή να κλιμακωθεί επικίνδυνα.
Προς το παρόν, «δεν υπάρχει λόγος πανικού», λέει ο Jonas Preine, γεωφυσικός στο Ίδρυμα Ωκεανογραφίας Woods Hole. «Αλλά σίγουρα υπάρχει λόγος ανησυχίας».
Η σεισμική και ηφαιστειακή ιστορία της Σαντορίνης
Η σεισμική δραστηριότητα στο Αιγαίο Πέλαγος είναι συχνό φαινόμενο λόγω της γεωλογικής του θέσης.
Στα νότια και δυτικά της Ελλάδας βρίσκεται η βαθιά τάφρος του Ελληνικού Τόξου, όπου μια αρχαία πλάκα ωκεάνιου φλοιού καταδύεται στον υποκείμενο μανδύα της Γης.
Αυτή η διαδικασία δεν είναι ήρεμη, αλλά χαοτική, και η συνεχής πίεση στον ανώτερο φλοιό προκαλεί την «απομάκρυνση» της Ελλάδας σε πολλαπλές κατευθύνσεις.
Η Σαντορίνη έχει μια σκοτεινή και επικίνδυνη ηφαιστειακή ιστορία που εκτείνεται σε 650.000 χρόνια.
Περιλαμβάνει μια τεράστια έκρηξη το 1560 π.Χ. που συνέβαλε στο τέλος ενός πολιτισμού, μια σημαντική έκρηξη το 726 μ.Χ., και ακόμη και μια έκρηξη το 1950.
Είναι ακόμα ένα ενεργό ηφαιστειακό σύστημα — και δεν είναι το μόνο.
Ένα κοντινό υποθαλάσσιο ηφαίστειο που ονομάζεται Κολούμπο εξερράγη επίσης το 1650, δημιουργώντας μια σειρά από ψηλά τσουνάμι και ένα θανατηφόρο νέφος τοξικών αερίων.
Το παζλ των πρόσφατων σεισμών
Οι σεισμοί δεν συμβαίνουν μόνο σε ένα μέρος. Η αναταραχή ξεκίνησε μέσα στη Σαντορίνη, αλλά το σεισμικό επίκεντρο μετατοπίστηκε γρήγορα στα ανοικτά.
Το μοτίβο των σεισμών είναι επίσης διαφορετικό από μια κλασική ακολουθία σεισμών.
Συχνά, ένα ρήγμα σπάει και παράγει τον ισχυρότερο σεισμό του — τον κύριο σεισμό — ο οποίος στη συνέχεια (συνήθως) ακολουθείται από μια σειρά από ολοένα και πιο αδύναμους μετασεισμούς.
Αλλά σε αυτήν την περίπτωση, δεν υπάρχει σαφής κύριος σεισμός.
Αντίθετα, η περιοχή ταρακουνιέται από μια πληθώρα σεισμών με κάπως παρόμοια μεγέθη — και, για αρκετές ημέρες, οι σεισμοί φαίνεται να γίνονται ισχυρότεροι. «Αυτό είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο», λέει ο Preine.
Αυτό το ασυνήθιστο σεισμικό μοτίβο είναι γνωστό ως σεισμικό σμήνος.
Εμφανίζονται σε διάφορα μέρη του κόσμου, αλλά το καθένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, τα σμήνη στη Χερσόνησο Ρέικιανες της Ισλανδίας συνδέονται με τη μετανάστευση μάγματος και αρκετά έχουν καταλήξει σε δραματικές εκρήξεις.
Ωστόσο, τα σμήνη κάτω από το Εθνικό Πάρκο Γέλοουστοουν των ΗΠΑ δεν έχουν οδηγήσει σε καμία σύγχρονη ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Σε σύγκριση με τους κλασικούς σεισμούς, τα σμήνη δεν ακολουθούν τους κανόνες, καθιστώντας δύσκολη την πρόβλεψη της εξέλιξής τους.
Οι σεισμοί σχετίζονται με ηφαιστειακή ή τεκτονική δραστηριότητα;
Για να εικάσουμε τι μπορεί να συμβεί τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, πρέπει πρώτα να απαντήσουμε σε ένα βασικό ερώτημα: «Σχετίζονται αυτοί οι σεισμοί με ηφαιστειακή ή τεκτονική δραστηριότητα;», συνεχίζει το National Geographic.
Στις πρώτες ημέρες αυτού του σμήνους, αρκετοί σεισμοί έπληξαν τη βόρεια λεκάνη της Kαλντέρας της Σαντορίνης, τη βυθισμένη, σε σχήμα λεκάνης, δομή στο κέντρο του νησιού.
Υπήρξαν ανησυχίες ότι αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει την έναρξη μιας νέας έγχυσης μάγματος στον φλοιό, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλέον, καταστροφικούς σεισμούς ή ενδεχομένως να προκαλέσει έκρηξη.
Ευτυχώς, οι σεισμοί που επικεντρώθηκαν στην καλντέρα ήταν μόνο προσωρινοί.
Τώρα, η σεισμική δραστηριότητα επικεντρώνεται στα βορειοανατολικά. Δεν συγκεντρώνεται κάτω από κανένα από τα γνωστά ηφαίστεια.
Τώρα, οι περισσότεροι σεισμοί προέρχονται από τη ζώνη ρήγματος Σαντορίνης-Αμοργού, μια περιοχή κατακερματισμένου θαλάσσιου πυθμένα μεταξύ των δύο νησιών.
Αυτοί οι σεισμοί δεν παρουσιάζουν κανένα από τα χαρακτηριστικά του ανερχόμενου μάγματος, ούτε συνοδεύονται από τυπικά προ-εκρηκτικά σημάδια, όπως η διόγκωση και η παραμόρφωση του εδάφους στις πλαγιές ενός ηφαιστείου.
Αυτή τη στιγμή, πρόκειται για τεκτονική δραστηριότητα, δηλαδή κάτι που συμβαίνει σε ρήγματα.
Τα σμήνη συχνά συνδέονται με την κίνηση ρευστών, όπως νερό ή διοξείδιο του άνθρακα, μέσω ρηγμάτων.
Τα ρευστά που διαφεύγουν από ένα ρήγμα και εισέρχονται σε άλλο μπορούν ουσιαστικά να το ανοίξουν και να προκαλέσουν τη ρήξη του.
Μπορούν να συνεχίσουν να προκαλούν σεισμούς απλώς με την κίνησή τους.
Προς το παρόν, η κύρια απειλή είναι ένας ιδιαίτερα ισχυρός σεισμός και οι τυχόν κατολισθήσεις ή τοπικά τσουνάμι που μπορεί να προκαλέσει.
Η Σαντορίνη μπορεί να μην είναι έτοιμη να εκραγεί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ένας μεγάλος σεισμός μπορεί να αποκλειστεί, αναφέρει το άρθρο.
Αυτό το σμήνος θα μπορούσε ξαφνικά να σταματήσει.
Αλλά υπάρχει ακόμα η ανησυχία ότι θα μπορούσε να επιταχυνθεί σε έναν πολύ μεγαλύτερο σεισμό.
Στις 9 Ιουλίου 1956, ο σεισμός μεγέθους 7,8 στην Αμοργό – ο μεγαλύτερος που έπληξε την Ελλάδα τον 20ό αιώνα – και το επακόλουθο τσουνάμι προκάλεσαν ζημιές σε υποδομές σε πολλά νησιά και σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους.
Η Δρ. Amy Donovan, γεωγράφος και ηφαιστειολόγος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, αναφέρει:
«Αν και ένας καταστροφικός σεισμός είναι ανησυχητικός, δεν είναι το μόνο που προκαλεί ανησυχία. Προς το παρόν, νομίζω ότι η μεγαλύτερη ανησυχία είναι αν οι σεισμοί αρχίσουν να επικεντρώνονται περισσότερο προς την ηφαιστειακή αλυσίδα, συμπεριλαμβανομένου του κοντινού υποθαλάσσιου ηφαιστείου Κολούμπο. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος κάποιου είδους σύζευξης.»
Με άλλα λόγια, «αν ταρακουνήσεις τον μαγματικό θάλαμο, μπορείς να προκαλέσεις ηφαιστειακή έκρηξη», λέει η Yeo.
Προς το παρόν, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει, αλλά είναι κάτι που οι επιστήμονες παρακολουθούν στενά.
Διαβάστε επίσης:
Αλεξάνδρα Νίκα: Εντοπίστηκε ο οδηγός που την παρέσυρε με αυτοκίνητο στο Κολωνάκι
Σεισμοί στη Σαντορίνη: «Μύδροι» Τσελέντη – «Δυστυχώς, αντί να ξεστομίζουμε αλήθειες φτύνουμε σιωπές»
