Όταν, μετά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών και την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ, η Ελλάδα και η Ιταλία ανέλαβαν με εναλλασσόμενο πρόγραμμα την ευθύνη προστασίας του εναέριου χώρου της μικρής βαλκανικής χώρας, δεν εκτιμήθηκε δεόντως η θετική εξέλιξη ενός θέματος που συνεχίζει να φορτίζει την εσωτερική αλλά και την εξωτερική πολιτική στη χώρα μας.
Τώρα που η Άγκυρα προσπαθεί να πείσει τον Σύρο ηγέτη Αλ Σάρα να αποδεχθεί παροχή αεροπορικής προστασίας και μελλοντική εγκατάσταση τουρκικής αεροπορικής δύναμης στο συριακό έδαφος, διάφοροι εκπλήσσονται στην Ελλάδα από την τουρκική διεκδίκηση στη Μέση Ανατολή.
Οι επαφές συνεχίζονται
Με την ίδια παραδοξότητα αντιμετωπίζεται κάθε πρωτοπόρα πρωτοβουλία που αφορά στις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας. Μετά την επιτυχημένη σειρά συναντήσεων του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών στο Κατάρ, στην Ιορδανία, στο Ισραήλ και με την Παλαιστινιακή Αρχή, πολλοί βιάστηκαν να προβλέψουν αναβολή συναντήσεων υψηλού επιπέδου με την Τουρκία.
- Advertisement -
Παρά τις οποιεσδήποτε αντιδράσεις που ξεφυτρώνουν στην Ελλάδα και την Τουρκία, οι δύο ηγέτες, που εκκίνησαν τη διαδικασία πυκνότερων συνομιλιών, διατηρούν όλες τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν στο Βίλνιους.
Μητσοτάκης και Ερντογάν μάλλον ακόμη θεωρούν ότι κάθε θετική προσθήκη διευκολύνει στη δημιουργία νέων διαύλων επικοινωνίας, που υποβοηθούν τη διπλωματία μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και περισσότερων κρατών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Προσεκτικές οι κινήσεις όλων
Μετά τη συνάντηση Γεραπετρίτη – Φιντάν στην Ντόχα, η τουρκική διπλωματία συνέχισε να δραστηριοποιείται στην ευρύτερη περιοχή υποδεχόμενη και τον Αλ Σάρα στην Άγκυρα, ο οποίος όμως, συνεπής στις προτεραιότητές του, συναντήθηκε πρώτα με τον διάδοχο του θρόνου στη Σαουδική Αραβία.
Οι προσεκτικές και μεθοδικές κινήσεις όλων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα, στον ευαίσθητο χώρο της Μέσης Ανατολής και του Κόλπου μαρτυρούν ότι το μέλλον του κόσμου απασχολεί κατά προτεραιότητα, ως θέμα αυξημένου γεωστρατηγικού, πολιτικού, οικονομικού, πολιτισμικού και διπλωματικού κινδύνου.
Η μετάβαση στη νέα εποχή έχει αρχίσει ήδη από τη δεκαετία του 1990 όχι μόνο στη Μέση Ανατολή και στα Βαλκάνια, αλλά και στην Ε.Ε. Η βιβλιογραφία των αρχών της τελευταίας δεκαετίας του 20ού αιώνα ασχολείται επισταμένως με τις δυσκολίες εμπορικής και πολιτικής επικοινωνίας μεταξύ ΗΠΑ – Ε.Ε., αλλά και με τις ανάγκες ενός εκσυγχρονισμένου αμυντικού δόγματος της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Η Μέση Ανατολή, οι ενεργειακές προοπτικές της, αλλά και τα χρονίζοντα προβλήματα που πόλωναν τις σχέσεις των κρατών και εξέτρεφαν τη διεθνή τρομοκρατία απασχολούν τους διεθνείς οργανισμούς, τα κράτη, την κοινωνία των πολιτών. Οι πάντες βλέπουν τον κόσμο να πολυμερίζεται διαπιστώνοντας με ανησυχία συνεχείς καθυστερήσεις και εκτροπές στην εφαρμογή των αποφάσεων που λαμβάνονται από κοινού και πολλές φορές με συναίνεση.
Οργή για τις καθυστερήσεις
Στην πρώτη θητεία Τραμπ μεταφέρθηκε η αμερικανική πρεσβεία στην Ιερουσαλήμ παραβιάζοντας ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, με μία Ευρώπη διστακτική να προχωρήσει στην άμεση εφαρμογή των ψηφισμάτων που απαιτούν την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967.
Παρόμοιες συμπεριφορές της διεθνούς κοινότητας προκαλούν την οργή των Παλαιστινίων εντείνοντας την ενδοπαλαιστινιακή σύγκρουση, απογοητεύοντας πολλούς Άραβες, ριζοσπαστικοποιώντας ομάδες, με συνέπεια να προωθούν την τρομοκρατία. Ούτε οι Συμφωνίες του Αβραάμ, δημιούργημα της διοίκησης Τραμπ, πέτυχαν ουσιαστική προσέγγιση Αράβων – Ισραήλ.
Όμως ακόμη και αυτή τη δύσκολη περίοδο συνεχίζονται οι προσπάθειες προσεγγίσεων, όπως το 2016, όταν Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος και Μπαχρέιν ανακοίνωσαν σκληρό αποκλεισμό του Κατάρ, που προκάλεσε σοβαρά κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά προβλήματα στις χώρες του Κόλπου.
Η «κολλημένη» Δύση
Η Δύση αργεί πολύ να αντιληφθεί τι πραγματικά εξελίσσεται στην περιοχή, προσκολλημένη ακόμη και τον 21ο αιώνα σε αντιλήψεις αποικιοκρατίας για τα κράτη που δρουν πλέον με δικούς τους όρους, επιθυμίες, οικονομική και γεωστρατηγική ισχύ.
Το 2016 το Κατάρ, για να αντιμετωπίσει την απομόνωσή του, διέθεσε πολύ μεγάλο μέρος του πλούτου του για εξασφάλιση της άμυνας και της διατροφικής αλυσίδας του, προσκαλώντας σε συνδρομή χώρες της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Η Τουρκία με στρατιωτική δύναμη 900 ανδρών εγγυήθηκε την ασφάλεια του Εμιράτου και Ολλανδία, Γερμανία άμεσα παρείχαν ό,τι χρειαζόταν η Ντόχα σε ζωικό κεφάλαιο, εξοπλισμό και τεχνογνωσία, ώστε αμέσως να καλυφθούν διατροφικές ανάγκες, κυρίως στα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Με οικονομικούς και διπλωματικούς χειρισμούς μέσα από την κρίση η Ντόχα πέτυχε νέες συνεργασίες και στρατηγικές συμφωνίες με αποτέλεσμα, μετά το 2020, το Κατάρ να αναλαμβάνει ρόλο διαμεσολαβητή στο Σουδάν, στο Αφγανιστάν, στη Συρία, στη Λιβύη και στην παλαιστινιακή κρίση, τόσο στην προσέγγιση των παλαιστινιακών πλευρών όσο και στον τερματισμό των εχθροπραξιών στη Γάζα.
Η κλονισμένη σχέση του 2016 με τις τέσσερις χώρες μεταβλήθηκε σε μία συνεργασία που συμβάλλει στην αντιμετώπιση οξύτατων προβλημάτων, τα οποία απασχολούν την περιοχή και τη διεθνή κοινωνία.
Η κρίσιμη ελληνική απόφαση
Η Αθήνα και η Λευκωσία αντιλήφθηκαν ότι οι ανάγκες στην περιοχή απαιτούν μία διαφορετική προσέγγιση των θεμάτων, πέρα από τους συνηθισμένους χειρισμούς. Σημαντικότερο επίτευγμα Αθήνας και Λευκωσίας στην αντιμετώπιση των κρίσεων αποτελεί η απόφαση σύνδεσης των προσδοκιών τους με αυτές των περισσοτέρων μελών της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Η συναντίληψη για επίτευξη των κοινών στόχων λειτούργησε δημιουργικά, επειδή από τη μία πλευρά διευκολύνθηκε η προώθηση των εθνικών συμφερόντων μέσα από τη γενικότερη γεωστρατηγική επιδίωξη και από την άλλη πλευρά εξυπηρετήθηκε η προώθηση των στόχων του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. προς την Ανατολική Μεσόγειο, τη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή ΜΕΝΑ από την Αθήνα και τη Λευκωσία.
Οι λεπτές ισορροπίες που δημιουργούνται δεν απειλούνται ούτε από τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας, που καθημερινά ξεθωριάζει κάτω από τη διεθνή πίεση, ούτε από τις κραυγές απόγνωσης ακραίων εκφράσεων, που αντιλαμβάνονται την εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων με όρους ξεπερασμένης πρακτικής και ελάχιστου κόπου.
Η τεχνολογικά εξελιγμένη καθημερινότητα ευτυχώς ακόμη ρυθμίζεται από νεωτεριστές πολιτικούς, που δεν τους τρομάζει τόσο πολύ το πολιτικό κόστος, ώστε να κρύβονται πίσω από προκαταλήψεις που ταλανίζουν τον κόσμο επί αιώνες.
Η ανοχή και κατανόηση της αξίας που πρέπει να αποδίδεται προς οτιδήποτε διαφορετικό δεν συνεπάγεται παραχωρήσεις, εθνικές ήττες και κατάρρευση των ανθρωπίνων αξιών.
Η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Αίγυπτος κινούνται με προσοχή στο όριο των δύσκολων ισορροπιών, χωρίς να παραγνωρίζουν ότι η εμπειρία τους στο απαιτητικό περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον ξεπερνά την ιστορική και πολιτισμική γνώση ακόμη και των αρχαίων πολιτισμών που εκπροσωπούνται σε αυτή την περιοχή του κόσμου.
Μέσο αποτροπής η διπλωματία
Απαιτείται πολύ πολιτικό κεφάλαιο για να αντιληφθούμε μέσα στη σκόνη των ενόπλων συγκρούσεων, της φρίκης των πολέμων και της διεθνούς τρομοκρατίας ότι επιβάλλεται να συνεχίζονται επαφές και συνομιλίες ακόμα και με τις δυσμενέστερες συνθήκες, ώστε να μην επιτρέπεται σε αναθεωρητικούς και ακραίους να στοχεύουν στην αποδυνάμωση των θεσμών για να επιβάλλουν τον αυταρχισμό τους.
Αποτελεί σφάλμα πολιτικής επιλογής η αμυντική ή φοβική συμπεριφορά στην αντιμετώπιση ακόμη και των πιο περίεργων αξιώσεων εκλεγμένων πολιτικών ηγετών. Όσο συνεχίζονται, ακόμη και με λεκτικές ακρότητες, συνομιλίες για τη μορφή του κόσμου, που ανέτειλε με την έναρξη του 21ου αιώνα, μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αποφύγουμε μία παγκόσμια σύγκρουση.
Όταν όμως κράτη εγκαταλείπονται στην τύχη τους, επειδή οι υπόλοιποι ασχολούμεθα μόνο με τα διμερή μας συμφέροντα, τότε κορυφώνεται η αυταρχική διάθεση όχι μόνο των ισχυρών, αλλά και αυτών που θεωρούν ότι είναι ισχυροί.
Οι στρατηγικές συνεργασίες, οι νέες πολιτικές που αναδεικνύονται από μικρότερες ομαδοποιήσεις ακόμη και μέσα σε σχήματα όπως το ΝΑΤΟ και η Ε.Ε. θεμελιώνουν σταθερότερη βάση ανοικοδόμησης του ταραγμένου κόσμου, ώστε να σέβονται όλοι την Κυπριακή Δημοκρατία, την ίδρυση του παλαιστινιακού κράτους, τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, κοιτίδα των Σλάβων Χριστιανών, διαβεβαιώνοντας ότι η διπλωματία, παραδοσιακή, θρησκευτική ή ακόμη και των σεισμών, αποτρέπει και σταματά πολέμους, που αδιάκριτα θερίζουν αθώους πολίτες, γυναίκες, παιδιά και γέροντες.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
** Αφιερωμένο σε όλα τα παιδιά που έχασαν τη ζωή και την αθωότητά τους εξαιτίας πολέμων, ενόπλων συγκρούσεων, κάθε πολιτικής αδυναμίας αποτελεσματικής αντιμετώπισης δεινών παρανομιών και αναθεωρητισμού
Διαβάστε επίσης:
Μόναχο: Αυτοκίνητο τραυμάτισε 20 άτομα σε διαδήλωση – Πληροφορίες για μία νεκρή (videos)
