Όταν προέκυψε η νέα παραλλαγή του κορωνοϊού στα τέλη Νοεμβρίου και σάρωσε με πρωτόγνωρη ταχύτητα τη Νότια Αφρική ο κόσμος φοβήθηκε τα χειρότερα.
Δύο μήνες αργότερα, ωστόσο, και με την μετάλλαξη Όμικρον να κυριαρχεί σε μεγάλο τμήμα του πλανήτη, οι φόβοι αυτοί δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Η ηπιότερη νόσηση που προκαλεί η Όμικρον σε σύγκριση με προηγούμενες παραλλαγές κι η αίσθηση ότι αργά ή γρήγορα όλοι θα μολυνθούν από τον κορωνοϊό χαλάρωσαν την επαγρύπνηση πολλών, για να μην αναφερθούμε στις λιγοστές -ευτυχώς – περιπτώσεις εκείνων που επεδίωξαν να κολλήσουν τον ιό «για να τελειώνουν», παίζοντας κορώνα -γράμματα τις ζωές τους, όπως έχουν προειδοποιήσει ειδικοί.
Κάποιοι επιστήμονες είναι συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι η Όμικρον μπορεί να σημάνει το φινάλε της πανδημίας – εφόσον μεγάλη μερίδα του πληθυσμού ανά την υφήλιο αποκτήσει ένα σημαντικό επίπεδο ανοσίας – και να μας φέρει πιο κοντά στο ενδημικό στάδιο με την Covid-19 συγκρίσιμη με την εποχική γρίπη. «Η άποψη μου είναι ότι ο κορωνοϊός γίνεται ενδημικός και θα παραμείνει έτσι για κάποιο διάστημα, όπως έχει συμβεί και με άλλους τέτοιους ιούς», λέει στο CNN ο επιδημιολόγος του London School of Hygiene and Tropical Medicine, Ντέιβιντ Χέιμαν. «Όλοι οι ιοί προσπαθούν να γίνουν ενδημικοί και κατά την άποψή μου αυτός εδώ φαίνεται ότι τα καταφέρνει», συμπληρώνει.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι ο κορωνοϊός ήρθε για να μείνει κι ότι κάποια στιγμή η Covid-19 θα φθάσει, όπως κι άλλες ασθένειες, στο σημείο όπου «οι περισσότεροι άνθρωποι θα μολύνονται όταν είναι παιδιά, πιθανώς πολλές φορές, και καθώς θα επισωρεύονται αυτές οι μολύνσεις θα χτίζουν ανοσία», όπως λέει στο CNN ο καθηγητής Επιδημιολογίας Λοιμωδών Νοσημάτων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούρεγου, Μαρκ Γούλχαουζ. «Προς τα εκεί οδεύουμε. Η Όμικρον είναι άλλη μια δόση του κορωνοϊού. Θα είμαστε όλοι μας κατά μέσο όρο λιγότερο ευαίσθητοι στη νόσο μετά από αυτή τη δόση ή έχοντας κάνει το εμβόλιο», συμπληρώνει.
Η Ευρώπη μελετά νέα στρατηγική: Συμβίωση με τον κορωνοϊό
Ο SARS-CoV-2 εξελίχθηκε λίαν απρόβλεπτα κι η παραλλαγή που κυριάρχησε της Δέλτα θα μπορούσε να είναι πολύ χειρότερη, αλλά τελικά η Όμικρον σαρώνει μεν τους πληθυσμούς, χωρίς ωστόσο να προκαλεί τόσο σοβαρή νόσηση, τόσες νοσηλείες και θανάτους όσο οι προηγούμενες παραλλαγές του κορωνοϊού. Ειδικοί προειδοποιούν για πιθανά πισωγυρίσματα, ότι η επόμενη παραλλαγή του κορωνοϊού ίσως να συνιστά μεγαλύτερη απειλή για τη δημόσια υγεία και να καθυστερήσει το πολυπόθητο τέλος της πανδημίας. Αλλά σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης και της Δύσης γενικότερα εμφανίζεται μια πολιτική επιτακτική ανάγκη για επιστροφή σε μια μορφή κανονικότητας με την υψηλή μεταδοτικότητα της Όμικρον να υποχρεώνει τους ηγέτες να επιλέξουν ανάμεσα στην αναστολή των περιοριστικών μέτρων, ή την παράτασή τους με κίνδυνο ακινητοποίησης του εργατικού δυναμικού και των οικονομιών.
Στην Ισπανία, δύο χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας και λαμβάνοντας υπόψη από τη μία πλευρά ότι η οικονομία της χώρας είναι από τις πλέον πληγείσες και από την άλλη την υψηλή εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού, η κυβέρνηση βάζει τα θεμέλια για να αντιμετωπίσει την επόμενη έξαρση των κρουσμάτων όχι ως έκτακτη ανάγκη, αλλά ως ασθένεια που ήρθε για να μείνει. Ανάλογα βήματα εξετάζουν και η Πορτογαλία, αλλά και η Βρετανία.
Η όλη ιδέα συνίσταται στο να περάσουμε από την κατάσταση κρίσης στη λειτουργία ελέγχου της πανδημίας προσεγγίζοντας τον κορωνοϊό όπως οι χώρες αντιμετωπίζουν τη γρίπη ή την ιλαρά, δηλαδή αποδεχόμενες ότι θα υπάρξουν κρούσματα και γι’ αυτό το λόγο θα παρέχεται πρόσθετη φροντίδα σε ευάλωτα άτομα και ασθενείς με επιπλοκές. Ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, θέλει να εξετάσει η ΕΕ παρόμοιες αλλαγές, τώρα που η έξαρση της Όμικρον έδειξε ότι ο κορωνοϊός γίνεται λιγότερο θανατηφόρος. Όπως τόνισε την περασμένη Δευτέρα, οι αλλαγές αυτές δεν πρέπει να προχωρήσουν πριν τελειώσει το κύμα της Όμικρον, αλλά η διαμόρφωση του μετα-πανδημικού κόσμου θα πρέπει να ξεκινήσει από τώρα.
Η στάση του ΠΟΥ
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας λέει ότι η πανδημία απέχει από το να τελειώσει κι είναι πολύ νωρίς για άμεσες αλλαγές στρατηγικής. Ειδικοί του έχουν πει παλαιότερα ότι ο ΠΟΥ θα μπορέσει να κηρύξει ενδημική νόσο την Covid-19, όταν ο κορωνοϊός θα είναι πιο προβλέψιμος και δεν θα υπάρχουν αλλεπάλληλα, ξεσπάσματα.
«Πρόκειται για μια κάπως υποκειμενική κρίση, γιατί δεν αφορά μόνον τον αριθμό των κρουσμάτων. Αφορά τη σοβαρότητα και την επίπτωση της νόσου», τόνισε ο δρ Μάικλ Ράιαν, επικεφαλής της διεύθυνσης αντιμετώπισης επειγόντων στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Από την πλευρά του ο κορυφαίος επιδημιολόγος στις ΗΠΑ, δρ Άντονι Φάουτσι, είπε σε πάνελ του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ προ ημερών ότι ο κορωνοϊός δεν θα μπορέσει να θεωρηθεί ενδημικός μέχρις ότου τα κρούσματα πέσουν «σε επίπεδο που δεν διαταράσσει την κοινωνία».
Το ισπανικό υπουργείο Υγείας είπε ότι είναι πολύ νωρίς για να μοιραστεί τα σχέδια που καταστρώνουν σύμβουλοι και ειδικοί του, αλλά επιβεβαίωσε ότι μία από τις προτάσεις είναι ένα υφιστάμενο μοντέλο «επιτήρησης» που χρησιμοποιεί η ΕΕ για την παρακολούθηση της γρίπης, να προσαρμοστεί σημαντικά ώστε να χρησιμοποιείται και για τον κορωνοϊό.
Η ενδημική προσέγγιση
Προς το παρόν, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Associated Press, η συζήτηση για τη μετάβαση σε μια ενδημική προσέγγιση περιορίζεται σε πλούσια κράτη με άνετη πρόσβαση σε εμβόλια και εύρωστα συστήματα υγείας, που μπορούν να μιλούν σε παρελθοντικό χρόνο για τα χειρότερα της πανδημίας σε αντίθεση με τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο πώς μια τέτοια «ενδημική» στρατηγική θα συνυπάρχει με την πολιτική «μηδενικής Covid» της Κίνας κι άλλων ασιατικών κρατών και πώς θα επηρεάσει τα διεθνή ταξίδια. Πολλές χώρες, που έχουν γονατίσει από αριθμούς ρεκόρ των κρουσμάτων της Όμικρον, ήδη εγκαταλείπουν τα μαζικά διαγνωστικά τεστ κορωνοϊού και περιορίζουν το χρόνο καραντίνας, ειδικά για εργαζόμενους που εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, σαν εκείνα του κρυολογήματος.
Οι στρατηγικές ευρωπαϊκών χωρών
Στην Πορτογαλία, που η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού της είναι από τις υψηλότερες στον κόσμο, ο πρόεδρος Μαρσέλο Ρεμπέλο ντε Σόουζα διακήρυξε στο Πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του ότι η χώρα «μπήκε σε ενδημική φάση». Αλλά η συζήτηση για συγκεκριμένα μέτρα σταμάτης μόλις εκτοξεύτηκαν οι μολύνσεις σε επίπεδα ρεκόρ με σχεδόν 44.000 νέα κρούσματα σε ένα 24ωρο την περασμένη Τρίτη. Ωστόσο, οι εισαγωγές σε νοσοκομεία και οι θάνατοι είναι αναλογικά πολύ λιγότεροι σε σύγκριση με προηγούμενα κύματα του κορωνοϊού.
Στη Βρετανία η υποχρεωτική χρήση μάσκας και η επίδειξη πιστοποιητικών κορωνοϊού σε δημόσιους χώρους θα καταργηθεί στις 26 Ιανουαρίου, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, υπογραμμίζοντας ότι το τελευταίο κύμα «έχει κορυφωθεί σε εθνικό επίπεδο». Ωστόσο, παραμένει σε ισχύ η υποχρεωτική καραντίνα για τους μολυνθέντες, αν και όπως είπε ο Τζόνσον, θα επιδιώξει να καταργήσει τις επόμενες εβδομάδες και αυτό το μέτρο, εφόσον συνεχίσουν να βελτιώνονται τα δεδομένα για την πορεία της πανδημίας. Σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία το 95% του πληθυσμού έχει αναπτύξει αντισώματα κατά της Covid-19 από προηγούμενη νόσηση ή εμβολιασμό.
Για ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις η ιδέα υιοθέτησης μιας στρατηγικής «αποδοχής» του κορωνοϊού έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειές τους να δώσουν ώθηση στον εμβολιασμό εκείνων που εξακολουθούν να διστάζουν. Οι συγκρίσεις με την Ισπανία απορρίπτονται ρητά στη Γερμανία, όπου ο αριθμός των νέων κρουσμάτων καταγράφει νέα ρεκόρ σχεδόν καθημερινά και ποσοστό μικρότερο του 73% του πληθυσμού έχει κάνει δύο δόσεις εμβολίου για την Covid-19. «Έχουμε ακόμη πάρα πολλούς ανεμβολίαστους, ειδικά μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία συμπολιτών μας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Υγείας τη Δευτέρα.
Η Ιταλία στο μεταξύ επεκτείνει την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού σε όλους τους άνω των 50 ετών πολίτες και επιβάλλει πρόστιμα έως και 1.500 ευρώ στους εργαζόμενους που πάνε ανεμβολίαστοι στους χώρους εργασίας τους. Οι Ιταλοί υποχρεούνται επίσης να έχουν κάνει και τις δύο δόσεις του εμβολίου για να έχουν πρόσβαση σε μέσα μαζικής μεταφοράς, αεροπλάνα, γυμναστήρια, ξενοδοχεία και εμπορικές εκθέσεις.
