Με ένα μείζον κοινωνικό πρόβλημα, τη διασύνδεσή του με την ψυχική υγεία και τη φιλοσοφία μαζί με τις δράσεις για την αντιμετώπισή του, εξετάζει το νέο τεύχος του περιοδικού «Ο τύπος του Δρόμου» που εκδίδει η Κλίμακα και κυκλοφορεί αυτές τις ημέρες.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό και γεμάτο ευαισθησία αφιέρωμα, με άρθρα από ειδικούς, αλλά και συνεντεύξεις, όπως η μαρτυρία του Στήβεν, ενός άστεγου, ανάπηρου και οροθετικού ανθρώπου, που ζει στο δρόμο.
Ο τίτλος του αφιερώματος είναι «Τα πολλά πρόσωπα της αστεγίας».
- Advertisement -
Στο κεντρικό, εισαγωγικό άρθρο του, με τίτλο «Ταξικές Διακρίσεις και Ανθρώπινες- Ιεραρχίες στους Δρόμους» ο Κυριάκος Κατσαδώρος, Επιστημονικός Διευθυντής- Ψυχίατρος της ΚΛΙΜΑΚΑ, εξηγεί τις βασικές παραμέτρους του προβλήματος.
Ξεκινά δε το άρθρο ως εξής:
Αν με ρωτούσαν σήμερα αν υπάρχουν άστεγοι στους δρόμους της Αθήνας, ή οπουδήποτε αλλού, θα έλεγα σίγουρα «ναι». Η αστεγία δεν εξαφανίστηκε ποτέ, προσαρμόζεται, σαν σκιά που ακολουθεί κάθε κοινωνία, κάθε πρόοδο, κάθε νέα εποχή που παράγει πλούτο, αλλά και αποκλεισμούς. ‘Ο,τι κι αν διορθώνεται, γρήγορα γεννιέται κάτι άλλο – πιο βαρύ, πιο σύνθετο, πιο επώδυνο, πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Σήμερα μετά από τόσα χρόνια, έγιναν βήματα, και είναι αλήθεια πως στον πολιτισμένο μας κόσμο μπορεί να βρεθεί μια στέγη για κάποιους και να ενταχθούν. Κάποιες υπηρεσίες τα καταφέρνουν και στεγάζουν οικογένειες, κάποιοι άλλοι κερδίζουν μια θέση σε ξενώνες ή σε προστατευμένα διαμερίσματα, και κάποιοι άλλοι λιγότερο τυχεροί θα βρουν κάποιο εγκαταλειμμένο κτήριο, από τα τόσα που υπάρχουν και θα βολευτούν. Μα πάντα υπάρχει και ένας αριθμός, όχι μικρός, που μένει πίσω.
Είναι εκείνα τα άτομα με πολλαπλές αναπηρίες, που δεν χωράνε στα σχέδια και τις πολιτικές της κοινωνίας. Κάποιοι άλλοι μέσα από τις κακουχίες της καθημερινότητας, καταφέρνουν να απαλλάξουν την κοινωνία μας από την παρουσία τους, βάζοντας άθελά τους τέλος σε μια ζωή που δικαιώνει τις έρευνες για το χαμηλό προσδόκιμο ζωής των αστέγων.
Οι άστεγοι σήμερα δεν είναι κακότυχοι φτωχοί. Οι περισσότεροι είναι άνθρωποι με πολλαπλές συννοσηρότητες, νοητικές υστερήσεις, σωματικές ή χρόνιες ψυχικές αναπηρίες, παρατημένοι χωρίς περίθαλψη, χωρίς υποστήριξη, χωρίς εναισθησία.
Δεν θα τους έφτανε μόνο ένα σπίτι, χρειάζονται βοήθεια – σε όλα, μα το σύστημα δεν είναι φτιαγμένο για αυτούς. Κάθε φορά που νομίζουμε ότι προλαβαίνουμε την ανισότητα, αυτή αλλάζει μορφή, πιο γρήγορα από τους νόμους, τους θεσμούς, τις ευαισθησίες μας.
Ο κόσμος των αστέγων δεν είναι διαφορετικός· είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας μας. Έχει τάξεις, ρόλους, ιεραρχίες.
Η ηλικία, η υγεία, η εμφάνιση, το φύλο, η χρήση ουσιών, η ψυχική υγεία, ή η αναπηρία καθορίζουν τη θέση του καθενός.
Όσοι διαθέτουν σωματική και νοητική ανθεκτικότητα, καθώς και βασικές δεξιότητες προσαρμογής, συχνά καταφέρνουν να βρουν τρόπους σύνδεσης με άλλους, να ανταλλάξουν πληροφορίες και να οργανώσουν, έστω και στοιχειωδώς, την καθημερινότητά τους – πού υπάρχει τροφή, κουβέρτες, ένα ασφαλές καταφύγιο για τη νύχτα. Ανάμεσά τους δημιουργούνται άτυπες σχέσεις, εύθραυστες ισορροπίες και στιγμές αμοιβαίας προστασίας».
Και συνεχίζει:
Τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η παρατεταμένη ζωή στον δρόμο επηρεάζει τη νευροβιολογική λειτουργία, προκαλεί μεταβολές στους υποδοχείς του στρες, αυξάνει τη σωματοποίηση και οδηγεί σε επιγενετικές τροποποιήσεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά και τη γνωστική λειτουργία. Παρόλα αυτά, οι περισσότερες διαγνώσεις δεν τίθενται ποτέ.
Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας δεν φτάνουν στους δρόμους με τρόπο συστηματικό και η επαναλαμβανόμενη εμφάνιση των ίδιων προσώπων στα επείγοντα ή στις κοινωνικές υπηρεσίες γίνεται χωρίς συνέχεια, χωρίς αποκατάσταση, χωρίς κατανόηση του ευρύτερου πλαισίου.
Οι δομές του κράτους, ακόμη και στις πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες, αδυνατούν να παρακολουθήσουν την ταχύτητα και την ποικιλομορφία των αναγκών που προκύπτουν. Κατακερματισμένες υπηρεσίες υγείας και νοσοκομεία που λειτουργούν με λογική διαχείρισης κρίσεων, αντί να δίνουν έμφαση στην πρόληψη. Τα κοινωνικά προγράμματα είναι συχνά προσαρμοσμένα σε άτομα που έχουν τη δυνατότητα να τα ζητήσουν ή να τα διεκδικήσουν. Οι άστεγοι με πολλαπλές αναπηρίες, όχι μόνο δεν εντάσσονται, αλλά και δεν περιλαμβάνονται καν στον σχεδιασμό. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι απλώς έξω από το σύστημα – είναι κάτω από κάθε δομή, σε κατάσταση πλήρους έκπτωσης. Δεν μπορούν να οργανώσουν τη σκέψη τους, να ζητήσουν βοήθεια, να διαχειριστούν τα ελάχιστα. Δεν θυμούνται ραντεβού, δεν παραμένουν σε στέγη, δεν ακολουθούν θεραπευτική αγωγή. Χρειάζονται εξατομικευμένες υπηρεσίες, με σταθερότητα, συνέπεια και ανθρώπινη παρουσία που δεν αποσύρεται μετά την πρώτη αποτυχία.
Κι όμως, παρά την ακραία συνθήκη, δεν λείπει η πράξη. Μέσα στα νοσοκομεία, σε κοινωνικές υπηρεσίες, σε ομάδες παρέμβασης, υπάρχουν άνθρωποι – επαγγελματίες ή άνθρωποι με βιωμένη εμπειρία – που παραμένουν. Δεν υπόσχονται λύσεις, δεν υπόσχονται τέλος. Αντιθέτως, συμμετέχουν σε μια επαναλαμβανόμενη διεργασία που βασίζεται στην αποδοχή της ασυνέχειας και της ματαίωσης. Ξανασυναντούν τον ίδιο άνθρωπο μετά από μήνες. Ξαναγράφουν την ίδια γνωμάτευση.
Ξαναδοκιμάζουν μια νέα διασύνδεση. Ξαναφέρνουν έναν άνθρωπο στο προσκήνιο, έστω και για λίγο. Δεν είναι εύκολο ούτε μπορεί να είναι μετρήσιμο. Είναι όμως ουσιαστικό.
Αυτός ο επαναλαμβανόμενος κύκλος φροντίδας, χωρίς τέλος αλλά με σταθερή αρχή – την επιθυμία για επανασύνδεση – είναι ίσως η πιο ανθρώπινη μορφή της ουτοπίας. Μιας ουτοπίας που δεν αρνείται τη σκληρότητα της πραγματικότητας, αλλά λειτουργεί ως δύναμη που τροφοδοτεί τη συνέχεια της προσπάθειας.
Σε αυτήν την προσπάθεια, δεν είμαστε μόνοι. Υπάρχουν πολλοί άλλοι φορείς, πολλοί άλλοι άνθρωποι που δουλεύουν στο πεδίο, άλλοτε με πάθος, άλλοτε με περίσσια υπομονή, αλλά πάντοτε παρόντες. Καθένας και καθεμία με τον δικό του τρόπο κρατά ζωντανή μια μορφή αλληλεγγύης που δεν είναι φιλανθρωπία. Είναι αγάπη για τον συνάνθρωπο, πίστη ότι κανείς δεν
αξίζει να είναι μόνος στο περιθώριο. Κι όσο υπάρχει αυτή η πίστη, η προσπάθεια συνεχίζεται. Όχι για να τελειώσει, αλλά για να ξαναρχίσει – από την αρχή».
Με το περιοδικό της η Κλίμακα επιδιώκει την ενημέρωση για τα θέματα που ασχολείται, φιλοξενεί συνεντεύξεις και ιστορίες, επικεντρώνοντας πάντα στην ψυχική υγεία.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ λειτουργεί ως Φορέας Ανάπτυξης Ανθρώπινου και Κοινωνικού Κεφαλαίου για την Αντιμετώπιση του Κοινωνικού Αποκλεισμού.
Διαβάστε επίσης:
ΕΟΠΥΥ: Φάρμακα «κατ’ Οίκον» σε 139.000 ασθενείς από τη Δευτέρα
Σχέση με νάρκισσο: Γιατί δεν θα έχει ποτέ ευτυχισμένο τέλος (Video)