Οι τεράστιες καταστροφές της χώρας μας, και ειδικά της Β. Εύβοιας, από τις πρόσφατες πυρκαγιές απανθράκωσαν οριστικά το μοντέλο δασοπυρόσβεσης και οφείλουμε να το επανεξετάσουμε εκ βάθρων.
Η παρέμβαση της κυβέρνησης να καταργήσει την Αποκεντρωμένη Διοίκηση, ως ενδιάμεση μεταξύ των Δασικών Υπηρεσιών και του υπουργείου Περιβάλλοντος, ήταν μια επικοινωνιακή φούσκα, χωρίς σημασία και χωρίς αντικείμενο.
Αν συνεχίσουμε με την υπάρχουσα οργάνωση της δασοπυροπροστασίας, και μάλιστα τη μεταβάλουμε σε μια μόνιμη ομπρέλα εναέριων μέσων στις ευαίσθητες περιοχές, τότε μας περιμένουν ακόμη πιο δύσκολες μέρες.
Θα σταθώ στις πυρκαγιές της επαρχίας, γιατί οι περιαστικές αφορούν ένα ανθρωπογενές σύμπλεγμα δόμησης και βλάστησης και χρειάζονται άλλη προσέγγιση.
Σ’ αυτές λοιπόν τις πυρκαγιές δόθηκε ένα μάθημα που πρέπει να αξιοποιηθεί σε κάθε σχέδιο δασοπυρόσβεσης και πάνω σε αυτό να ληφθούν καίριες πρωτοβουλίες: Ηταν η προσπάθεια των κατοίκων και ειδικά των νέων να σώσουν τα χωριά τους και τα έσωσαν.
Με αυτούς λοιπόν μπορούμε να χτίσουμε μια καινούργια προσέγγιση γιατί το ενδιαφέρον τους ακουμπά και στην επόμενη ημέρα, πολύ περισσότερο όταν η απασχόλησή τους συνδέεται κυρίως με τον πρωτογενή, αλλά και τον τουριστικό τομέα.
Οταν έγινε η μεταφορά της ευθύνης της δασοπυρόσβεσης από τη Δασική Υπηρεσία (Δ.Υ.) στην Πυροσβεστική Υπηρεσία (Π.Υ.) είχαμε την εξής εικόνα από το 1983 έως το 1998: στο 64% των δασικών πυρκαγιών που υπήρξε έγκαιρη επέμβαση αντιστοιχούσε μόλις το 2% των εκτάσεων που κάηκαν, ενώ για το υπόλοιπο 36% των πυρκαγιών που δεν υπήρξε έγκαιρη επέμβαση αντιστοιχούσε το υπόλοιπο 98%.
Η αντίδρασή μας τότε ως Συνασπισμού ήταν σκληρή γιατί πιστεύαμε ότι θα έφερνε την απομάκρυνση της Δ.Υ. από ένα γνωστικό αντικείμενο, χωρίς να υπάρχει έτοιμη διάδοχη κατάσταση. Κι αυτό είχε καταστροφικές συνέπειες, αφού την πρώτη χρονιά εφαρμογής κάηκαν πάνω από 1 εκατ. στρέμματα δασικών εκτάσεων.
Ετσι άρχισε να βιώνει ο δασικός χώρος το παράδοξο, οι δασικοί να μη συμμετέχουν όταν καιγόταν η περιοχή που διαχειρίζονταν.
Η λειτουργία αυτή έφερε κι ένα άλλο αποτέλεσμα, την εξαφάνιση της πρόληψης και τη θεοποίηση της εναέριας καταστολής.
Είναι αναμφισβήτητο ότι η ύπαρξη αρκετών εναέριων μέσων καταστολής αποτελεί πλέον αναγκαιότητα. Δεν μπορεί όμως αυτή η προσέγγιση να αναιρεί την πρόληψη ως το βασικότερο εργαλείο υπεράσπισής της.
Σήμερα όμως πρέπει να δούμε και μια άλλη καταστροφική οπτική. Οι πυρκαγιές αυτές αφορούν σε σημαντικό βαθμό τον αγροτοτουριστικό χώρο (περί τους 585.000 σε όλη τη χώρα έχουν κύριο ή συμπληρωματικό εισόδημα από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα), που συμβάλλει καθοριστικά στη διαβίωση των κατοίκων σε αυτές τις περιοχές. Ειδικά η γεωργία από τις πυρκαγιές αυτές χάνει κάθε χρόνο περισσότερα από 50.000 στρ. καλλιεργειών, αλλά και άλλες υποδομές.
Επίσης το 50% των εκτάσεων δασικού χαρακτήρα χρησιμοποιούνται πλέον και από τους κτηνοτρόφους είτε για βόσκηση, είτε για δήλωση ως επιλέξιμες στο ΟΣΔΕ για τις ενισχύσεις. Ομως όταν οι εκτάσεις αυτές καίγονται και κηρύσσονται -και αναμφισβήτητα πρέπει να κηρύσσονται- αναδασωτέες, χάνουν τις δυνατότητες αυτές.
Γι’ αυτό και μακροπρόθεσμα πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εκείνες που θα επιτρέψουν στους κατοίκους των περιοχών που πλήττονται από πυρκαγιές, όπως είναι οι κτηνοτρόφοι, οι αγρότες, οι δασεργάτες, οι ρητινοκαλλιεργητές και άλλοι να ασχοληθούν ενεργά και με την αποκατάσταση.
Το πρώτο όμως που πρέπει να συμβεί για να είναι αποτελεσματική μια δασοπυρόσβεση είναι η διαχείριση των δασών να γίνεται με προσανατολισμό την αντιπυρική τους προστασία. Κι αυτό σημαίνει όχι μόνο αντιπυρικές ζώνες ενεργές, αλλά και το απαραίτητο οδικό δίκτυο και κυρίως την παρουσία κατοίκων που να έχουν σχέση ζωής μαζί τους.
Ολα αυτά όμως για να λειτουργήσουν προϋποθέτουν τη στελέχωση των Δ.Υ. με το απαραίτητο προσωπικό και τη στήριξη της πρόληψης με την απαιτούμενη χρηματοδότηση που σήμερα ούτε το 1/10 της καταστολής αντιπροσωπεύει.
Το πόρισμα Γκολντάμερ προτείνει την ίδρυση ενός επιστημονικού, συμβουλευτικού και συντονιστικού οργανισμού για τη συστηματική οργάνωση της διαχείρισης των Πυρκαγιών Δασών και Υπαίθρου (ΟΔΙΠΥ) σε εθνικό επίπεδο, που θα έχει βασικό στόχο την επίτευξη της απαραίτητης συνεργασίας ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς.
Ολοι όσοι ασχολούνται σήμερα με τη δασοπυρόσβεση χρειάζονται, αρκεί να έχουν συγκεκριμένους ρόλους. Κι αυτοί είναι η Δ.Υ. για την πρόληψη, η Τοπική Αυτοδιοίκηση για την οργάνωση της έγκαιρης επέμβασης και η Π.Υ. για την καταστολή.
Μια τέτοια πορεία πολύ σύντομα θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις του σωστού συντονισμού των επεισοδίων. Κι ασφαλώς αυτός θα γίνεται από εκείνους που γνωρίζουν όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν την εξέλιξη των δασικών πυρκαγιών.
