«Σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες» αποδεικνύεται το επόμενο διάστημα ο ακτοπλοϊκός κλάδος, αφού στελέχη της ακτοπλοϊκής αγοράς επεσήμαναν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι, παρά το γεγονός ότι ακούγονται συνεχώς «φωνές» για υψηλές τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων.
Μάλιστα, σε άλλους τομείς της οικονομίας, όπως στις αερομεταφορές και στις ξενοδοχειακές υπηρεσίες οι αυξήσεις την τελευταία τριετία έχουν πάρει την ανιούσα, για την ακτοπλοΐα που αποτελεί έναν από τους σημαντικούς κλάδους για τη μεταφορά των προϊόντων στα νησιά λόγω και της πολυνησιωτικότητας της χώρας, το λειτουργικό της κόστος το ίδιο διάστημα έχει αυξηθεί κατά 30% περίπου (ανταλλακτικά, δεξαμενισμοί, καύσιμα, δανεισμός) δημιουργώντας παράλληλα σημαντικές πιέσεις στον κλάδο για τον οποίο απαιτούνται και θα απαιτηθούν μεγάλα και σημαντικά κεφάλαια για την ανανέωση του στόλου ενόψει και των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών.
Ακόμα, αναφέρουν ότι η υποχρεωτική χρήση καυσίμου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο από το 2025 σε όλα τα συμβατικά πλοία που θα είναι και πιο ακριβό, δημιουργεί νέο «πονοκέφαλο». Επισημαίνουν, εξάλλου, ότι είναι αδόκιμο να συγκρίνεται το εισιτήριο ενός πλοίου με το κόστος ή με το εισιτήριο των χερσαίων μεταφορών καθώς οι λειτουργίες χρήσης διαφέρουν στο κάθε μεταφορικό μέσο.
Αναφέρουν ότι στη διαδρομή Αθήνα – Θεσσαλονίκη ένα επιβατικό εισιτήριο με ΚΤΕΛ είναι αξίας περίπου 45 ευρώ όσο περίπου το ατομικό εισιτήριο σε οικονομική θέση με το πλοίο στη γραμμή Πειραιάς – Χανιά που είναι 49 ευρώ. Επίσης, οι ειδικές εκπτώσεις που προσφέρουν κάθε χρόνο οι ακτοπλοϊκές εταιρείες σε πολύτεκνους φοιτητές και ΑμεΑ επιβαρύνουν τους ίδιους τους ακτοπλόους και δεν εισπράττονται με τη μορφή επιδότησης από το κράτος όπως στο τρένο και το ΚΤΕΛ.
Νέος κανονισμός για καύσιμο από το 2025
Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της εφαρμογής του κανονισμού της Ε.Ε. με τίτλο «FuelEU Maritime», όλα τα πλοία της ακτοπλοϊας θα είναι υποχρεωμένα από την 1η Ιανουαρίου 2025 να καταναλώνουν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, που είναι και ακριβότερα από το κοινό μαζούτ. Κάποιες από τις μεγάλες εταιρείες έχουν ήδη προχωρήσει σε επένδυση σε κάποια από τα πλοία τους τοποθετώντας «scrubbers» πλυντηρίδες και τους δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιούν ακόμα το απλό μαζούτ.
Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος αυτή τη στιγμή των πλοίων της ακτοπλοΐας δεν έχει προχωρήσει σε μια τέτοιου είδους επένδυση και, από τις αρχές του 2025, θα πρέπει να αγοράζουν καύσιμο χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο που θα είναι αυξημένο κατά 30% με 35% στην τιμή.
Το κόστος του καυσίμου αυτή τη στιγμή είναι το πιο σημαντικό στοιχείο στη διαμόρφωση της τιμής του ακτοπλοϊκού εισιτηρίου και, λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων, οι τιμές για τους τύπους HSFO και VLSFO στα συμβατικά πλοία έχει πάρει το 2024 αύξηση 9% σε σχέση με το 2023.
Όπως αναφέρεται στην τελευταία έκθεση της XRTC, το 2023 τα συμβατικά πλοία στα οποία δεν έχουν τοποθετηθεί scrubbers και χρησιμοποιούν καύσιμο με 0,5% περιεκτικότητα θείου (VLSFO), η μέση τιμή τους στην αγορά του Ρότερνταμ ήταν στα 570 ευρώ ο τόνος, ενώ για το 8μηνο του 2024 ήταν στα 575 ευρώ. Στα συμβατικά πλοία στα οποία έχουν τοποθετηθεί scrubbers η μέση τιμή ανά τόνο το 2023 ήταν στα 412 ευρώ, ενώ οι προβλέψεις για το 2024 κάνουν λόγο για 405 ευρώ ο τόνος, ήτοι μείωση 1,7%.
Τι εξετάζεται για τη μείωση των τιμών
Πάντως, το γεγονός της υποχρεωτικής χρήσης καυσίμου χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο για τα πλοία που δεν διαθέτουν πλυντηρίδες, θα αυξήσει το λειτουργικό κόστος και δεν αποκλείεται να οδηγήσει σε νέες ανατιμήσεις των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων.
Από την πλευρά του, το Υπουργείο Ναυτιλίας βρίσκεται σε διαρκή διαβούλευση με το Υπουργείο Οικονομικών και τους φορείς της ακτοπλοΐας προκειμένου να βρεθεί η πιο ενδεδειγμένη λύση, προκειμένου να μην υπάρξουν ανατιμήσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες στο τραπέζι υπάρχουν συζητήσεις για το ενδεχόμενο μείωσης του ΦΠΑ στα οχήματα είτε για μια μικρή μείωση στις χρεώσεις υπέρ τρίτων η εξαίρεσης κάποιων εκπτώσεων για ειδικές κατηγορίες για κάποιους μήνες, ωστόσο όποια απόφαση αν ληφθεί, θα είναι σε κεντρικό κυβερνητικό επίπεδο και πάντα στη γενικότερη οικονομική πολιτική και στους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
Επισημαίνεται, επίσης, ότι από την 1η Ιανουαρίου 2024 οι γραμμές Πειραιάς – Κρήτη έχουν αύξηση στο εισιτήριο επιβατών κατά 1 ευρώ λόγω του περιβαλλοντικού τέλους που αφορά στο σύστημα εμπορίας ρύπων ETS, που είναι αυτό που η κάθε ακτοπλοϊκή εταιρεία θα πρέπει να αγοράζει για κάθε τόνο καυσίμου που καίει, τη χρηματιστηριακή αξία του διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπει.
Τα πλοία που εκτελούν δρομολόγια στις γραμμές Πάτρας – Ιταλίας και σε νησιά άνω των 200.000 κατοίκων (Κρήτη),η εφαρμογή του ETC είναι από την 1η Ιανουαρίου 2024. Για τα υπόλοιπα νησιά έχει δοθεί εξαίρεση από την Ε.Ε. έως τις 31 Δεκεμβρίου του 2029.
Άγονες γραμμές
Πάντως, αναφορικά με τις άγονες γραμμές που επιδοτούνται από το κράτος για τις ενδονησιωτικές συνδέσεις τον χειμώνα, δεν έχει ακόμα αναπροσαρμοστεί – ως όφειλε – με βάση τον ετήσιο δείκτη καταναλωτή τα τελευταία χρόνια. Σημειώνεται ότι από το 2010 έως σήμερα το κρατικό ναυλολόγιο θα έπρεπε να ενσωματώνει μία αθροιστική αύξηση της τάξης του 13,6% αντιθέτως το ίδιο διάστημα επιβλήθηκε μια αύξηση μόλις του 1,1%.
Η ελληνική ακτοπλοϊκή αγορά διαθέτει σήμερα 267 πλοία κάθε τύπου εκ των οποίων από αυτά εκτελούν 77 δρομολογιακές γραμμές με ελεύθερη δρομολόγηση και 98 με επιδότηση (άγονες). Από τα 92 νησιά που εξυπηρετούνται, τα 76 έχουν επιδοτούμενη σύνδεση.
Ανανέωση ακτοπλοϊκού στόλου
Όπως αναφέρει στην πρόσφατη έρευνά της, η XRTC το 41% των ελληνικών ακτοπλοϊκών πλοίων που είναι σήμερα δρομολογημένα, το 2035 θα είναι ηλικίας άνω των 40 ετών και επομένως η ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου κρίνεται ως μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο κλάδος ενόψει και των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών.
Ακόμα, όπως αναφέρεται στην έκθεση της XRTC, οι μεγάλες εταιρίες όπως η Attica και οι Μινωικές έχουν προχωρήσει ήδη στο σχεδιασμό κατασκευής νέων πλοίων. Η Attica έχει προχωρήσει σε συμφωνία με τη Stena RoRo για τη μακροχρόνια ναύλωση δύο πλοίων μήκους 200 μέτρων το καθένα, τα οποία θα ναυπηγηθούν στην Κίνα. Επίσης, έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την ONEX για τη δυνατότητα ναυπήγησης νέων πλοίων, ενώ σχεδιάζει την αντικατάσταση των 3 ταχύπλοων Aero με 2 νέα Aero. Ο όμιλος Grimaldi έχει προχωρήσει επίσης σε νέο ναυπηγικό πρόγραμμα του ομίλου, σύμφωνα με το οποίο δύο πλοία προορίζονται για τις Μινωικές Γραμμές.
Αναφορικά με οποιαδήποτε μορφή ευρωπαϊκής επιδότησης εξασφαλιστεί από την Ε.Ε. μέσω του Υπουργείου Ναυτιλίας για το θέμα της ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου αυτή θα απαιτεί υποχρεωτικά τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αυτό το γεγονός πολλές εταιρείες το αντιμετωπίζουν με πολύ σκέψη εκτός από αυτές που είναι λαϊκής βάσης. Ένα ακόμα θέμα που αντιμετωπίζουν τα μικρότερα εταιρικά σχήματα της ακτοπλοΐας είναι η απροθυμία των τραπεζών για χρηματοδότηση. Ήδη κάποιες από τις εταιρίες αυτές στο πλαίσιο της πράσινη μετάβασης έχουν ήδη αρχίσει συζητήσεις για πώληση του μεταφορικού τους έργου και των πλοίων τους η συμπράξεων με άλλες μεγαλύτερες.
Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής διατύπωσε μέσω του υπουργού τρεις παρεμβάσεις στον τομέα της ελληνικής ακτοπλοΐας και των λιμένων για την ενίσχυση του ρόλου των ακτοπλοϊκών εταιρειών:
Ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου με νέα «πράσινα» πλοία, μέσω σύμπραξης του Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, σε ένα έργο συνολικού προϋπολογισμού 360 εκατ. ευρώ
Χρηματοδότηση της ναυτιλίας από το Ταμείο Ανάκαμψης
«Πρασίνισμα» και ενεργειακός μετασχηματισμός των λιμανιών μας, με έμφαση στην ηλεκτροδότηση ελλιμενιζόμενων πλοίων – το λεγόμενο «cold ironing», σε συνεργασία και με το Υπουργείο Περιβάλλοντος
Παρατηρητήριο τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων
Μέσω μια νέας ιστοσελίδας που έχει δημιουργήσει το Υπουργείο Ναυτιλίας και θα βγει στο διαδίκτυο το επόμενο διάστημα, οι επιβάτες των πλοίων της ακτοπλοΐας θα μπορούν να ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους, τις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων (παρατηρητήριο τιμών), τις δυνατότητες προσβασιμότητας των ΑμεΑ, αλλά και να καταγγέλλουν περιστατικά αυθαιρεσίας.
Η πρόσβαση θα γίνεται μέσω της υπάρχουσας ιστοσελίδας του υπουργείου Ναυτιλίας, όπου θα δημοσιοποιείται η σχετική διεύθυνση. Ο κάθε επιβάτης θα μπορεί να ενημερωθεί τι γίνεται στην περίπτωση που κάποιος χάσει το πλοίο ή το εισιτήριό του, τι γίνεται στην περίπτωση που το δρομολόγιο έχει καθυστέρηση, αλλά και αν ο επιβάτης δεν πήρε τη σωστή θέση ή την καμπίνα που δικαιούται.
Επίσης, θα μπορεί να καταγγέλλονται περιστατικά αυθαιρεσίας, είτε αφορούν το πλήρωμα είτε την ακτοπλοϊκή εταιρεία που εκτελεί το μεταφορικό έργο. Ένα, επίσης, σημαντικό περιεχόμενο θα αφορά στην προσβασιμότητα των ΑμεΑ στα πλοία όπου θα γνωστοποιούνται οι δυνατότητες που διαθέτει το κάθε πλοίο στους χώρους για τη διευκόλυνση των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, αλλά και τα λιμάνια που υποδέχονται τους συγκεκριμένους χρήστες, δηλαδή αν διαθέτουν ράμπες για τη διευκόλυνση κίνησης στέγαστρα ή τουαλέτες.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
