Η συνέντευξη Τύπου του ΕΟΔΑΣΑΑΜ έδειξε πολλούς ενόχους. Στις 178 σελίδες του πορίσματος που παρουσιάστηκε σήμερα -27.1.25- και πρέπει να μελετηθούν προσεκτικά καθώς απαντούν σε όλα τα ερωτήματα που έχουν προκύψει, εξετάζεται και το ζήτημα της φωτιάς.
Η φωτιά αρχικά θεωρήθηκε ως ένα μεμονωμένο γεγονός αλλά στην πραγματικότητα χωρίστηκε σε τρία διακριτά στάδια που η Ανεξάρτητη Αρχή εξέτασε ξεχωριστά: ανάφλεξη και δημιουργία πυρόσφαιρας, τροφοδοσία της πυρόσφαιρας και διαδοχικές πυρκαγιές.
Η πυρόσφαιρα -που αφορά 5 έως 7 θανάτους σύμφωνα με το πόρισμα- τονίστηκε σε διαφορετικά μέρη της συνέντευξη Τύπου, πως δεν οφείλονταν στα έλαια σιλικόνης και πως υπήρξε «τύπος καυσίμου» ο οποίος δεν έχει μπορέσει να ταυτοποιηθεί με απόλυτη ασφάλεια.
«Με βάση τις παρατηρήσεις που μπόρεσαν να γίνουν, δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο τεχνικός εξοπλισμός της έλασης υλικού που χρησιμοποιήθηκε προκάλεσε το σχηματισμό και την επέκταση της τεράστιας πύρινης σφαίρας που προέκυψε μετά την πρόσκρουση, και στη συνέχεια οδήγησε στις δευτερογενείς πυρκαγιές. Με τα υπάρχοντα στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστεί τι ακριβώς την προκάλεσε, αλλά οι προσομοιώσεις υποδεικνύουν την πιθανή παρουσία ενός άγνωστου μέχρι σήμερα καυσίμου».
Τα πλάνα από τρεις κάμερες -του αυτοκινητόδρομου Αιγαίου- που έχουν καταγράψει την σύγκρουση φαίνεται να είναι τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία στα οποία μπορεί να βασιστεί η κατανόηση της πυρκαγιάς που σχεδόν αμέσως ακολούθησε τη σύγκρουση των αμαξοστοιχιών IC-62 και 63503 την 28η Φεβρουαρίου του 2023, στις 23.21 μ.μ
Τι αναφέρει το πόρισμα για τη φωτιά
Η προσεκτική εξέταση αυτού του βίντεο δίνει ενδείξεις ότι αυτό που αρχικά θεωρήθηκε ως ένα μεμονωμένο γεγονός μπορεί στην πραγματικότητα να χωριστεί σε τρία διακριτά στάδια που πρέπει να εξεταστούν ξεχωριστά: ανάφλεξη και δημιουργία πυρόσφαιρας, τροφοδοσία της πυρόσφαιρας και διαδοχικές πυρκαγιές.
Ένα πρώτο στάδιο που μπορεί να παρατηρηθεί, η ανάφλεξη και η δημιουργία πυρόσφαιρας, αρχίζει περίπου 0,6 δευτερόλεπτα μετά την αρχική επαφή μεταξύ των μηχανών των δύο αμαξοστοιχιών, όταν ένα πρώτο ηλεκτρικό τόξο καταγράφεται σε βίντεο. Δημιουργείται βραχυκύκλωμα με έντονο φλας λόγω του ηλεκτρικού τόξου. Δύο ακόμα αναλαμπές εμφανίζονται γρήγορα μετά, η καθεμία με διαφορά περίπου 0,1 δευτερολέπτου. Αυτές οι τρεις φωτεινές αναλαμπές σταματούν μετά από συνολική διάρκεια περίπου 0,3 δευτερολέπτων, γεγονός που συνάδει με τον αναμενόμενο χρόνο ενεργοποίησης της αυτόματης προστασίας από υπερφόρτωση που καταγράφηκε (χειροκίνητα) στον σταθμό ελέγχου ισχύος που παρακολουθεί εξ αποστάσεως όλα τα δεδομένα στη Θεσσαλονίκη.
Ταυτόχρονα, οι ίδιες οι αλυσοειδείς γραμμές -και οι δύο γραμμές, μία για κάθε κατεύθυνση ταξιδιού- έχουν αποκοπεί λόγω της σύγκρουσης, αλλά η ισχύς είχε ήδη κοπεί μέσα σε 0,2-0,3 δευτερόλεπτα από το βραχυκύκλωμα. Περίπου 0,3 δευτερόλεπτα μετά το τέλος του τόξου, μια πύρινη σφαίρα αρχίζει να σχηματίζεται από το επίπεδο του εδάφους και πολύ γρήγορα επεκτείνεται προς τα πάνω σε μέγεθος περίπου 42 μέτρων σε διάμετρο, η οποία καίει για περίπου δύο δευτερόλεπτα.
Περίπου δύο δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη, αρχίζει ένα δεύτερο στάδιο, όταν μπορεί να παρατηρηθεί ένα νέο νέφος πυρκαγιάς, κινούμενο προς βορρά, μακριά από την πύρινη σφαίρα του 1ου σταδίου. Αυτό το νέο νέφος φωτιάς τροφοδοτεί την αρχική πύρινη σφαίρα μέχρι να φτάσει σχεδόν στο διπλάσιο μέγεθος (80 μέτρα) περίπου 4 δευτερόλεπτα μετά την ανάφλεξη
(Εικόνα 28, Εικόνα 29, Εικόνα 30).
Στη συνέχεια, περίπου 6,5 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη, η πύρινη σφαίρα εισέρχεται στη φάση καύσης της και τελικά σβήνει περίπου 12 δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη. Όπως μπορεί να παρατηρηθεί στη βιντεοκάμερα του Αυτοκινητόδρομου Αιγαίου που ακολουθεί την ίδια κίνηση, η φωτιά δεν σβήνει με το σβήσιμο της μπάλας φωτιάς, αλλά συνεχίζει να καίει ως φωτιά πισίνας που βάζει φωτιά στο αυτοκίνητο του εστιατορίου σε επόμενο στάδιο (Εικόνα 33, Εικόνα 34).
Δύο ξεχωριστές πυρκαγιές συνεχίζουν να καίνε στο επίπεδο του εδάφους αφού οι πύρινες σφαίρες του 1ου και 2ου σταδίου έχουν σβήσει, υποδεικνύοντας την έναρξη ενός νέου, τρίτου σταδίου.
Η φωτιά φαίνεται να καίει έντονα, κοντά στις μηχανές της εμπορευματικής αμαξοστοιχίας, για περίπου 30 δευτερόλεπτα. Μετά από αυτό, συνεχίζει για άγνωστο χρονικό διάστημα να καίει με μικρότερες φλόγες που φαίνονται από τα βίντεο των επιβατών, αλλά όχι αρκετά μεγάλες για να καταγραφούν από τις απομακρυσμένες κάμερες που βλέπουν τη σκηνή. Τα αποδεικτικά στοιχεία βίντεο δείχνουν ισχυρότερες φλόγες για 20 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια μείωση του μεγέθους της φλόγας που κρύβει τη φωτιά από το οπτικό πεδίο, οπότε δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί με ακρίβεια η διάρκεια αυτής της πυρκαγιάς.
Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή η πυρκαγιά σε κάποιο σημείο θερμαίνει το λάδι σιλικόνης μέσα στον μετασχηματιστή της πρώτης εμπορευματικής ατμομηχανής 120-022 και μικρότερες ποσότητες λαδιού σιλικόνης έχουν ήδη χυθεί στην περιοχή και μια επιπλέον ποσότητα αποστραγγίζεται από τις ρωγμές της θήκης του μετασχηματιστή. Αυτό δημιουργεί μια μικρότερη δευτερογενή φωτιά του ελαίου σιλικόνης που μπορεί να παρατηρηθεί σε βίντεο επιβατών 20-30 λεπτά μετά τη σύγκρουση και η θέση και το μέγεθός του μπορεί να ανιχνευθεί από το λευκό υπόλειμμα (SiO2) που υποδηλώνει καύση λαδιού σιλικόνης όπως παρατηρείται στην περιοχή μετά τη φωτιά.
Η φωτιά καίει με πολύ ισχυρή φλόγα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα πριν προστεθούν άλλα εύφλεκτα υλικά (αλλαγή χρώματος φλόγας), γεγονός που έκανε τη φωτιά να συνεχίσει να καίει ισχυρότερη για τουλάχιστον 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Αυτή η φωτιά έχει γίνει τόσο ισχυρή στα πρώτα 30 λεπτά που η πρώτη προσπάθεια πυρόσβεσης στις 00:02 (43 λεπτά μετά την έναρξη της πυρκαγιάς) από ένα μόνο πυροσβεστικό όχημα που αντλούσε νερό από τις σιδηροδρομικές γραμμές στη φωτιά κάτω, είχε ελάχιστη έως αμελητέα επίδραση.
Δεν υπάρχουν αρκετές φωτογραφίες και βίντεο για να παρακολουθήσουν την αποσύνθεση αυτής της πυρκαγιάς μέχρι τις 02:09 να φαίνεται να καίγεται με μικρότερη φλόγα και στη συνέχεια στις 03:28 που μπορεί να δει σχεδόν σβησμένη (χωρίς ορατές φλόγες από έξω). Υπέρυθρα πλάνα drone από περίπου τις 05:30 δείχνουν μια θερμή περιοχή μέσα στα υπολείμματα του βαγονιού του εστιατορίου, γεγονός που δείχνει μια μικρή φωτιά που σιγοκαίει απαρατήρητη από έξω (Εικόνα 32).
Έξι ώρες αργότερα, στις 11:33 το πρωί της 1ης Μαρτίου, καπνός φαίνεται να βγαίνει από τα ερείπια του βαγονιού του εστιατορίου όταν ένας γερανός προσπαθεί να σηκώσει ένα τμήμα σε αυτό ακριβώς το σημείο, υποδεικνύοντας ότι μια φωτιά σιγοκαίει μέσα στο βαγόνι του εστιατορίου για 12 ώρες.
Είναι πολύ πιθανό ότι αυτή η πυρκαγιά σε κάποιο σημείο θερμαίνει το λάδι σιλικόνης μέσα στον μετασχηματιστή της πρώτης εμπορευματικής ατμομηχανής 120-022 και μικρότερες ποσότητες λαδιού σιλικόνης έχουν ήδη χυθεί στην περιοχή και μια επιπλέον ποσότητα αποστραγγίζεται από τις ρωγμές της θήκης του μετασχηματιστή. Αυτό δημιουργεί μια μικρότερη δευτερογενή φωτιά του ελαίου σιλικόνης που μπορεί να παρατηρηθεί σε βίντεο επιβατών 20-30 λεπτά μετά τη σύγκρουση και η θέση και το μέγεθός του μπορεί να ανιχνευθεί από το λευκό υπόλειμμα (SiO2) που υποδηλώνει καύση λαδιού σιλικόνης όπως παρατηρείται στην περιοχή μετά τη φωτιά.
Η φωτιά στην καίει με πολύ ισχυρή φλόγα για τουλάχιστον 60 δευτερόλεπτα πριν προστεθούν άλλα εύφλεκτα υλικά (αλλαγή χρώματος φλόγας), γεγονός που έκανε τη φωτιά να συνεχίσει να καίει ισχυρότερη για τουλάχιστον 60 λεπτά μετά τη σύγκρουση. Αυτή η φωτιά έχει γίνει τόσο ισχυρή στα πρώτα 30 λεπτά που η πρώτη προσπάθεια πυρόσβεσης στις 00:02 (43 λεπτά μετά την έναρξη της πυρκαγιάς) από ένα μόνο πυροσβεστικό όχημα που αντλούσε νερό από τις σιδηροδρομικές γραμμές στη φωτιά κάτω, είχε ελάχιστη έως αμελητέα επίδραση.
Άσχετη με την προηγούμενη πυρκαγιά, μια τρίτη πυρκαγιά ξεκίνησε από μια άγνωστη μικρή πηγή ανάφλεξης στο μπροστινό μέρος του βαγονιού Β2. Αυτή η φωτιά, που ξεκίνησε από το επίπεδο του εδάφους και ανέβηκε προς τα πάνω για να αρχίσει να καίει το βαγόνι Β2 από τη μία άκρη στην άλλη, ήταν αρχικά πολύ μικρή και θεωρήθηκε ότι δεν απειλούνταν από τους επιβάτες που διέφευγαν. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που καταγράφηκε με ακρίβεια από φωτογραφίες και βίντεο, αυτή η πυρκαγιά έκαψε διαδοχικά το συνολικό μήκος του βαγονιού Β2, διαμερίσματα 3 έως 10, για μήκος περίπου 16 μέτρων, σε περίπου 40 λεπτά.
Στις 02:12 μια φωτογραφία (Εικόνα 34) του τόπου του ατυχήματος δείχνει τη μεγάλη φωτιά στο εστιατόριο να μειώνεται, με ακόμα φωτιά και πυκνό καπνό να βγαίνει από τα ερείπια του εστιατόριο και με άλλες δύο μικρές φλόγες να παραμένουν στο μπροστινό και πίσω μέρος του B2coach. Μια προσπάθεια πυρόσβεσης που καταγράφηκε στις 02:32 δείχνει αφρό να αντλείται προς το βαγόνι, χωρίς να είναι σαφές αν έπαιξε ρόλο στην πραγματική κατάσβεση της φωτιάς που είχε ήδη καταναλώσει όλο το μήκος του βαγονιού.
Από το έργο της ομάδας ερευνητών του ΕΔΑΠΟ, περισσότερες λεπτομέρειες και μια ανακατασκευή του χρονοδιαγράμματος των πυρκαγιών είναι διαθέσιμες, με χρονική σήμανση στις φωτογραφίες (Εικόνα 35, επόμενη σελίδα). Αυτό το χρονοδιάγραμμα περιγράφει την εξέλιξη και την αποσύνθεση της πυρκαγιάς)
Η θέση της ΕΔΑΠΟ
H θέση της ΕΔΑΠΟ σχετικά με το ζήτημα της τεράστιας ανάφλεξης και της πυρκαγιάς που ακολούθησε, όπως έχει εκφραστεί ήδη από πέρυσι και έχει καταγραφεί και στο προκαταρκτικό πόρισμα της ΕΔΑΠΟ (Ιούλιος 2023) και στο τελικό (Φεβρουάριος 2024):
Τα έλαια σιλικόνης των μετασχηματιστών απορρίπτονται κατηγορηματικά ως η πρωτογενής αιτία της αρχικής ανάφλεξης.
Στα ενεργά αίτια που προκάλεσαν την απώλεια ανθρώπινων ζωών, το πόρισμά μας αναφέρει «ανάφλεξη άγνωστης καύσιμης ύλης» η οποία τροφοδότησε το φαινόμενο διάρκειας 6-7 δευτερολέπτων που έχει καταγραφεί από τις κάμερες.
Ως προς την ταυτοποίηση της άγνωστης καύσιμης ύλης, υπάρχουν ενδείξεις οι οποίες αξιολογούνται. Είναι βέβαιο, όμως, ότι κάποιες από τις ενδείξεις θα μπορούσαν να είχαν μετατραπεί σε αποδείξεις εάν είχε κινηθεί ταχύτερα η ανακριτική διαδικασία και αν είχαν γίνει πιο εύστοχες ανακριτικές πράξεις τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου 2023.
Η ποσότητα της άγνωστης καύσιμης ύλης που προκάλεσε την ανάφλεξη, την πυρόσφαιρα και την πυρκαγιά που ακολούθησε, έχει πλέον υπολογιστεί με ακρίβεια μέσα από την προσομοίωση με μεθόδους Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής (CFD), από όπου προκύπτουν πραγματικά και αντικειμενικά αποτελέσματα και όχι υποκειμενικές εκτιμήσεις.
Η ποσότητα που υπολογίστηκε, παραμένει στα πλαίσια των αρχικών εκτιμήσεων και σαφέστατα είναι πολύ μικρότερη από άλλες εκτιμήσεις για τεράστιες ποσότητες που αναμεταδίδονται κατά καιρούς από δημοσιογραφικές αναφορές.
Διαβάστε επίσης:
Κάλεσμα ΣΥΡΙΖΑ στις απεργιακές κινητοποιήσεις: «Για Δικαιοσύνη, Δημοκρατία και Λογοδοσία»
Κουτσούμπας: Η κυβέρνηση έχει στριμωχτεί κι έχει χάσει την ψυχραιμία της
